Ахмет Байтұрсынұлы

Тақырыбы: Ахмет Байтұрсынұлы
Мақсаты:
Білімділік: Ахмет Байтұрсынұлы туралы білімдерін кеңейту.
Дамытушылық: Оқушылардың өз бетінше ізденіспен жұмыс істеу қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды адамгершілік, қайырымдылық, бірлік рухында тәрбиелеу
Сабақтың түрі: жаңа сабақ
Әдіс - тәсілі: сұрақ - жауап, «Кубизм» стратегиясы.
Көрнекілігі: интерактивті тақта, жетондар.
Сабақтың барысы

I Ұйымдастыру кезеңі
- оқушыларды түгелдеу
- оқушы назарын сабаққа аудару
II Белгілеңіз
Өткен тақырыптарды қайталау
А) Тест тапсырмалары
1. Жалғаулықсыз салалас құрмалас сөйлемді табыңыз.
2. Себеп - салдар салаласты белгілеңіз
3. Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемді табыңыз
4. Кезектес салаластың жалғаулықтарын табыңыз.
5. Жалғаулығы түсіп қалған қарсылықты салаласты табыңыз
6. Тек жалғаулықты болатын салаластың түрі қайсы?
7. Жай сөйлемдегі ойдың тек біреуіндегісі ғана жүзеге асатынын білдіретін салаластың түрі қайсы?
8. Салаластың түрін анықтаңыз
9. Құрамындағы жай сөйлемдері жалғаулықсыз байланысатын салаластың түрі
10. Салаласқұрмалас сөйлемді табыңыз.

Б) Венн диаграммасы
Жалғаулықты: ыңғайлас, қарсылықты, себеп - салдар, кезектес, талғаулы. Жалғаулықсыз: ыңғайластық, қарсылықты, себеп - салдар, кезектес, талғаулы, түсіндірмелі.
Салалас құрмалас сөйлемге бір мысал келтірейікші.

III Кіріспе сөз
Қазақ әдебиетінің бес арысы Шәкәрім Құдайбердиев, Міржақып Дулатов, Жүсіпбек Аймауытов, Мағжан Жұмабаев, Ахмет Байтұрсынов сынды ақын - жазушылар білім мен ғылым саласында ерен еңбек еткен. Олардың қаламынан туған туындыларда әлеуметтік - қоғамдық жағдайлар, қазақ халқының азаттығы мен теңдігі кең орын алған.
- Олай болса балалар бұл адамдарды неге «Бес арыс» дейді?
(Өйткені бесеуі де елдің мұңын жырлап қараңғы халықты ағартушылыққа бет бұруды көздеген азаматтар болған. Шығармаларын ағартушылыққа арнаған ақын - жазушылар. Бірақ өз ойын, мақсатын соңына дейін жеткізе алмай арманда кеткен арыстар.
Қазақта ер азаматтың дүниеден ерте өткенін «арысым - ай» деп жоқтаған. Бұлардың барлығы дүниеден ерте кеткен азаматтар. Сондықтан арыс деген сөздің мағынасы кең, терең болған.)

IV Баяндаңыз
Жаңа сабақ
Бүгінгі біздің тақырыбымыз осы бес арыстың біреуі – Ахмет Байтұрсынұлы туралы болмақ
Балалар, сендер не білесіңдер
Ахмед Байтұрсынұлы туралы?

Ахмет Байтұрсынұлы 1873жылы Торғай уезінің Тосын болысы (қазіргі Қостанай облысының Жангелдин ауданындағы) Аққөл ауылында дүниеге келді.
Ахмет - ақын, әдебиет зерттеуші ғалым, түркітанушы, публицист, педагог, аудармашы, қоғам қайраткері

Хронологиялық кесте..
1882 - 84жылдары ауыл мектебінде оқыды
1890ж. Торғайдағы екі кластық, орыс - қазақ училищесін бітірді.
1895ж Орынбордағы мұғалімдер мектебін бітірген
1895 - 1909ж Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралы уездеріндегі мектептер мен орыс - қазақ училищелерінде мұғалімдік қызмет атқарады
1909ж патша үкіметінің саясатына наразылық білдіргені үшін Семей түрмесіне жабылып, 1910ж. жер аударылады
1913ж Орынборда «Қазақ»газетін ұйымдастырып, 1917 жылдың аяғына дейін оның редакторы болды.
1918 - 19ж Алашорда қатарында болады.
1922 - 25ж Қазақстан Халық ағарту комиссариаты жанындағы ғылыми - әдеби комиссияның төрағасы, Халық ағарту комиссары
1925 - 29ж Халық ағарту институтында және ҚазПИ - де оқытушы болды.
1929ж маусымда қамауға алынып өзі Архангельск облысына жер аударылған, ал жұбайы мен қызы Томскіге жіберілген.
М. Горькийдің зайыбы Пешкованың қолдаухатымен Ахметті босатады. Сол кезде, ол жанұясымен Алматыға қайта оралады.
1937ж қазан айында А. Байтұрсынұлы тағы да қамауға алынады, екі айдан соң «халық жауы»деп, атылды

V Зерттеңіз
Пысықтауға арналған жаттығулар
Олай болса, оқулықтағы 1 - тапсырмаға назар аударайық.
Мәтін бойынша деңгейлік тапсырмаларды орындайық.
3 - деңгей
- 10 сұрақ дайындау
- орысшаға аудару
- 2 құрмалас сөйлем дайындау
2 - деңгей
- Тірек - сызба құрастыру
- жоспар жасау
1 - деңгейдегі тапсырманы үйде орындаймыз
VI Саралаңыз
Яғни бүгінгі сабағымызды пысықтайық, сонымен
1. Ахмет - аудармашы
(түсінік беру)
2 Ахмет - ақын
(түсінік беру)
3. Ахмет - тілші
(түсінік беру)
4. Ахмет - мұғалім
(Түсінік беру)
VII Белгілеңіз
3 - тапсырма
Мәтіннен септік жалғауы бар сөздерді теріп жазып, қай септікте екенін анықтаңдар.
Құралдарының, мектебіне, мектепті, Орынборға, мектепке, оқуға, Қарқаралыда, балаларға, әдебиетпен.
2 - тапсырма
Өз бетінше орындау
Сабақты қорытындылау
Сабағымызды мен Сәкен Сейфуллин мен Мұхтар Әуезовтің сөзімен қорытындылағым келіп отыр.
Олай болса біз де Ахмет Байтұрсынұлының қазақ тіліне, қазақ әдебиетіне деген зор еңбегін ұмытпайық.
Үйге тапсырма:
Эссе: Ахмет Байтұрсынұлы – қазақ тілі емлесінің реформаторы