Жану және баяу тотығу, оксидтер

Сабақтың тақырыбы: Жану және баяу тотығу, оксидтер
Сабақтың мақсаты:
1. Оксидтердің жіктелуі, құрамы, құрлысы, алынуы қолданылуы туралы түсінік беру
2. Оксидтердің құрылыс ерекшеліктерін ажыратып тануға танымдық көзқарасын дамыту
3. Пәнге деген қызығушылықты ұлттық сана адамгершілік қасиеттер мен сенімділікке тәрбиелеу
Сабақтың типі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: сыни тұрғыдан ойлау
Сабақтың көрнекілігі: периодтық кесте, үлестірме қағаздар, химиялық тәжірибелер, сызба кестелер, слайдтар қосымша деректер бейнекөрсетілім
Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, география, физика, этно педагогика

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру а) түгендеу
ә) оқу құралдарына көңіл бөлу
б) қауіпсіздік ережелерімен таныстыру
в) психологиялық дайындық
Оқушылар химиялық элементтерді пайдаланып, бір - біріне көңіл күйіне байланысты химиялық лебіз жолдайды.
1. Алтындай ардақты, күмістей салмақты менің сыныптастарым! Сіздерге темірдей қатты, болаттай мықты денсаулық тілеймін.
2. Қымбатты жас химиктер! Алюминийден жасалған білім ұшағына отырып, химия еліне саяхатқа барғанда алдарыңыздан сутегідей жеңіл сұрақтар, оттегідей қажет білім жауаптарын жолықтыруларыңызды тілеймін
3. Қымбатты Менделеев ізбасарлары! Көмірдей қара көздеріңізбен, алмаздай өткір сөздеріңізбен жанды жадыратып, жастық шақтарыңызда жалындай жарқырап, өмір ағысымен сынаптай сырғып жүре беріңіздер.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау "Қызығушылықты ояту"кезеңі
Оттектің қасиеттері, алынуы, қолданылуы
1. Оттектің физикалық қасиеті
2. Оттек қалай алынады?
3. Оттегі қай жерде қолданылады

ІІІ Жаңа сабақ түсіндіру."Мағынаны ашу"кезеңі
Демек, бүгінгі сабағымызда оксидтер ұғымымен танысамыз. Ендеше дәптерлеріңізге бүгінгі күн мен жаңа тақырыпты жазып қойыңыздар. Оксид деген ұғыммен алдыңғы сабақтарымызда оттектің қасиеттерінде, заттармен әрекеттесуінде кездестірдік.
Жай заттар+ оттек→ тотығады

1. Анықтама
Оксидтер - күрделі заттар. Себебі, екі элементтен құралатын, біреуі оттек болып келетін қосылыстар.
2. Оксидтердің жалпы формуласы ЭхОу
3. Өлшем бірлігі: Оксидтер литрмен (мл, м³ ) граммен (кг, тонна) т. б өлшенеді. Себебі үш күйде кездеседі; қатты, сұйық, газ
Fe ₂ O ₃, CuO т. б H ₂O т. б SO ₂ CO₂ т. б
4. Құрамы
4. 1 Сандық (Na ₂O - екі атомды натрийден, бір атом оттегіден тұрады.)
4. 2Сапалық (металл атомы оттегімен байланысқан - СаО, бейметал атомы оттегімен байланысқан SO ₂)
5. Құрамы
5. 1 Малекулалық. Осындай құрылымды оксидтер сұйық немесе газ күйінде болады. (СаО, Н₂О, NO₂)
5. 2Номенклатурасы - Аl2O3 оксиді немесе диалюмений триоксид SO3 күкірттің оксиді немесе күкірттің триоксиді
6. Жіктелуі
6. 1 Тұз түзбейтін СO, NO
6. 2 Тұз түзетін CO₂ SO₂
6. 3 Негіздік Na₂O, CaO
6. 4 Қышқылдық SO₂ CO₂
6. 5 Екідайлы ZnO, Al₂O₃, Cr₂O₃, BeO (суда ерімейді, қатты күйде болады)
7. Алу жолдары:
7. 1Жәй және күрделі заттардың жануынан
С+О ₂ →СО₂ СН ₄+₂О₂ →СО₂+2Н₂О
7. 2Валенттілігі төмен оксидтерді тотықтандырғанда 4ҒеО+О₂ →2Ғе₂О₃
7. 3 Ерімейтін заттарды қыздырғанда СаСО3 →t→ CaO+CO₂
8. Қасиеттері
8. 1 Физикалық: ерігіштігі әртүрлі, еритіндер, ерімейтіндер
8. 2 Химиялық: Алмасу Реакциясы
Na ₂O+H ₂SO₄ →Na₂SO₄+H₂O CaO+SO₃ →CaSO₄
9. Түрленуі CaO+H₂SO₄ CaSO₃+H₂O
SO₃+H₂O→H₂SO₄
CaO+SiO →CaSiO₃
10. Қолданылуы: өнеркәсіпте, тұрмыста, ауыл шарушылығында, медицинада
11. Қорытынды. оксидтер - әр салада кеңінен қолданылатын күрделі заттар
Қазақ халқының ертеден қолданып келе жатқан баспанасы - киіз үйдің қаңқасына оттектің физикалық және химиялық қасиеттері зерттеліп жинақталды.
Заттардың жылу және жарық ----------------- Заттардың оттекпен өзара әрекеттесу
бөліп тотығатын химиялық ----------------- реакциясы 2Сu+O₂ →2CuO

ІҮ. Химиялық қарапайым тәжірбиелер
Тәжірибе №1 "Алма неге қараяды?"
Тәжірибе мақсаты: алмаға оттектің әсерін көрсету
Керекті құрал жабдықтар: алма, С дәруменінің таблеткасы

Тәжірибенің орындалуы:
1. Алманы екіге бөлу керек
2. Таблетканы ұнтақтап, алманың бір жартысының кесілген жеріне себу
3. Алманың екі бөлігінде ашық күйде біраз қалдыру
4. Екі бөліктің түрін салыстыру

Нәтиже: С дәрумені себілген алманың түсі өзгерген, ал екінші бөлік қоңыр түске енеді. себебін оқушылардың өздері шешуге тырысады

Ү. Сергіту сәті (мақал - мәтелдердің ішінен элементтерді табу)
1. Ағаш кессең ұзын кес,
Шаба келе қысқарар
Темір кессең қысқа кес
Саған келе ұзарар

2. Шығысы жаман қамысты
Су ішінен өрт шалар
Пейілі жаман адамды
Түйе үстінен ит қабар

3. Көп сөз - көмір,
Аз сөз - алтын.

4. Тауып сөйлесең - күміссің
Таппай сөйлесең - мыссың

5. Қойдың сүті – қорғасын
Қойды ұрған оңбасын

6. Тағасының күмісіне мақтанба
Атыңның жүрісіне мақтан

Теңеу сөздер
1. Күміс көмей жезтаңдай, алтыннан ардақты, күмістен салмақты, сынаптай сырғып,
Химиялық жұмбақтар
1. Құрғақ жерде сақтайсың
Онсыз тамақ татпайсың (тұз - соль - NaCl)

2. Ертеден белгілі жетеудің бірімін
"Электроника саласында ірімін
Көптеген құймаларға кіремін
Электр тогын бойыма өткіземін (мыс)

3. Менделеев ауылының 6 - шы көшесінде тұрамын
Әр түнде адамдармен жүздесіп тұрамын
Мені балқыта алмай қиналды көбісі
Қазақстан әлемде, кенім жөнінен біріншісі (вольфрам).

4. Адамдар мені салмақты деп атайды
Сонда да мен химиктерге жақпаймын
Өндірісім жөнінен Азия мен ТМД - да өз елімді,
Бірінші қылмай тынбаймын (күміс)

5. Қара металлургия жанымын
Машина трактордың қанымын
ҮІІІ В топшада болсам да
Металл атауларынан ең қолданатын санымын (темір)

ҮІ. Оқулықпен жұмыс
Оқулықтағы 1, 2, 3, 4, 6 - жаттығуларды орындату
ҮІІ. Семантикалық карта
ҮІІІ. Химиялық домино

ІХ. Қорытындылау Бағалау
Х. Үйге тапсырма

Ақтөбе облысы, Байғанин ауданы,
Кемерши ауылы, Қ Жазықов атындағы орта мектеп
Химия пәні мұғалімі Дусипова Миргул Уәлиқызы