Сабаз...... Сырмұхамбет

Сабаз...... Сырмұхамбет
САБАЗ - иран тілінен алынған шаһбаз — ер, азамат, батыл; сұңқар. Біріккен тұлғалы есім — Сабазбек.
САБАНШЫ - көне түркі соқашы, егінші, дихан, көктемде егін айдау кезінде туған балаға қойылған есім.
САБАТАЙ – қазақ сөзі саба — қымыз ашыту, сақтау үшін жылқы терісінен істелген кен ыдыс; ауыспалы мағынасы бір нәрсенің мөлшері, шегі яғни баланың ой - өрісі, білім дәрежесі кең, болсын деп қойылған есім.
САБИҒАТ - араб тілінен — жаңа, жас; сұлулық, әдемілік. Фонетикалық түрі. — Сәбиғат.
САБЫР - араб тілінен — шыдамды, төзімді.
САБЫРЖАН - сабырлы, шыдамды, төзімді кісі. Синонимі — Сабырқан.
САҒАДАТ - араб тілінен - бақыт, құт.
САҒАТ - араб тілінен алынған саад - бақытты сәт, уақыт.
САҒИ - араб тілінен — бақытты, ырысты, құтты; мырза.
САҒИТ - араб тілінен — бақытты; ырысты; аман - есендік, саулық.
САҒЫМ - көне түркі тілінен саг — ақыл + тәуелдік жалғауы ым, яғни менің ақылдым, ойшылым деген мәнде қойылған ескі есім. Біріккен тұлғалы есім — Сағымбай.
САҒЫН - қатты аңсау, құмарту, көруге ынтық болу, яғни ата - ана ұлға зар болып жүргенде көрген балаға қойылған есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Сағынбай, Сағынғали, Сағынтай.
САҒЫНДЫҚ - ұзақ уақыт сағынып, сарғайып жүріп көрген ер бала.
САҒЫР - араб тілінен — кішкене, кенже бала.
САДАН - монғол тілінен — туыс, туған - туысқан.
САДЫБАЙ - (қараңыз: Жақсыбай).
САДЫҚ, СЫДЫҚ - араб тілінен - шын, адал, таза, ашық; сенімді адал дос.
САДЫР - араб тілінен алынған — кеуде, көкірек; басшы, бірінші; ұлы мәртебелі. Біріккен тұлғалы есімдер — Садырбай, Садырбек, Садырқан, Садыралы.
САЙБАҚ - араб, монғол тіліндегі жақсы, оңды деген мағынаны білдіретін сайын сөзіне араб тіліндегі бақ - бақыт сөзін қосу арқылы жасалған есім. Яғни, аса бақытты, жақсы ғұмыр деген мағынаны білдіреді.
САЙДАР - монғол тілінде - сай (сайын), иран тілінде ие болуды білдіретін + дар қосымшасы қосылу арқылы жасалған есім. Мағынасы «жақсылық, қайрымдылық иесі» дегенді білдіреді.
САЙЛАУ - жаңа есім, халық депутаттарын сайлау кезінде дүниеге келген балаға қойылған есім. Біріккен тұлғалы есім — Сайлаубай.
САЙМАСАЙ - бала әкесінен не анасынан аумайды, қатты ұқсайды, дәл өзі сияқты деген мәнді есім.
САЙРАН - бала өмірде бақытты өмір сүрсін, сайрандап жүрсін деген тілекпен қойылған есім.
САЙРАМБАЙ - Сайрам қаласында туылған адам.
САЙЫН - монғол тілінен — жақсы, онды. Біріккен тұлғалы есім — Сайынбек.
САҚТАР - бале - жаладан сақтасын деген мәнді есім.
САДЫБАЙ - (қараңыз Жақсыбай).
САҚЫП - араб тілінен алынған — сахиб — серік, жолдас, дос, таныс.
САЛАМАТ - араб тілінен - бейбітшілік, тыныштық, саулық; сәлем.
САЛАУАТ - араб тілінен - қаттылық, беріктік, табандылық, тұрақтылық; қажырлылық, жігерлілік.
САЛЫҚ – араб тілінен салиг — жақсы, ізгілікті, рақымды, тауфикты; адал.
САМАТ, СӘМЕТ - араб тілінен - мәңгі, тұрақты. Қысқарған түрі — Саматай.
САМҒА - аспанға ұшу, шарықтау.
САМҰРАТ - иран тілінен алынған шах + араб тілінен алынған мурад, Мақсатына жеткен шах. Синонимдері — Шахмұрат, Шаймұрат, Шамұрат.
САНА - бала ынталы, ақылды, парасатты болсын деген тілекпен қойылған есім.
САНАТ - араб тілінен алынған - өнер, сәулет, жарасым; ұлылық, дәреже.
САНДЫБАЙ - қазақ тілінен алынған санды — әдеттен тыс, сирек кездесетін + бай.
САНЖАР - араб тілінен - патша, император. Түркі тілдерінде — тесіп, түйреп өтуші деген мағынаны білдіреді.
САНСЫЗБАЙ - (қараңыз: Байсан).
САПА, САФА - араб тілінен - тазалық, ашықтық; адалдық; тыныштық.
САПАБЕК - адал.
САПАР - араб тілінен алынған сафар - саяхат, алыс жол.
САПАРБАЙ - араб тілінен алынған сафар + қазақ сөзі бай. Өмір жолы ұзақ, мол болсын деген тілекпен қойылған есім.
САПАРБЕК - араб тілінен алынған сафар + қазақ сөзі бек. Өмір жолы берік, мықты болсын деп қойылған есім.
САПАРҒАЛИ - араб тілінен — сапары, алған беті әрқашан биік, жоғары болсын деп қойылған есім.
САПИ, САФИ - араб тілінен сафа — таңдаулы, адал дос.
САРДАР - иран тілінен алынған сар — сардар, генерал, бастық, қолбасшы; туркі тілінде — батыр. Біріккен тұлғалы есім — Сардарбек.
САРИ - араб тілінен — атақты, мейрімді, асыл.
САРМАН - монғол тілінен сар — ай + ман - кісі аттарындағы қосымша, яғни «ай туды» деген мағынаны білдіреді. Синонимдері – Айтуды, Айтуған.
САРЫ - ауыспалы мағынасы — кең - байтақ; көп нәрсені білетін, қоғам өмірінен хабардар, білгір.
САРЫБАЙ - баланы алтынға балап немесе өмірде кең пейілді болсын деп қойған есім.
САРЫБАС - бала өңі сары немесе шашы сары болғандықтан қойылған; бала алғыр, білімді болсын деген тілекпен қойылған есім.
САРЫН - қатты дыбыс, үн; қатты ағын үні, екпін.
САСАН - иран тілінен — мүсәпір, тілекші. Ирандағы сасанидтер династиясы басшысының есімі.
САТАЙ - монғол тілінен садан — туыс, туған, туысқан, жақын.
САТТАР - араб тілінен алынған — кешірім етуші, жасырушы; қорғаушы.
САУРАН - сый, тарту; ескіше екінші ай аты, сол айда туған балаға қойылған есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Сауранбай, Сауранбек.
САУРЫҚ - үйірге түспеген жас айғыр. Жас, жеткіншек деген мағынада.
САУЫҚ - араб тілінен — тамаша, ойын - күлкі, сауық - сайран; даңк, құрмет.
САУЫТ - батырлар киетін кіреуке. Бала мықты, берік болсын деп қойған есім. Біріккен тұлғалы есім – Сауытбай.
САФИ - араб тілінен — таңдаулы, адал дос.
САФУАН - араб тілінен - тазалық, пәктік; қатты гранит тас.
САХИ - араб тілінен — жомарт, мырза.
САЯ - иран тілінен - қорғаныш, пана.
САЯТҚАН - араб тілінен алынған — саят — аңшылық, аң аулаушылық + хан.
САЯН - Саян тауы атынан қойылған есім.
СӘБИҒАТ - араб тілінен алынған - сұлулық, әдемілік.
СӘБИТ - араб тілінен алынған - мықты, тұрақты, табанды, адал.
СӘДУАҚАС - араб тілінен алынған сәйд - бақытты, ырысты, құтты + уа қосымша + хас — нағыз; яғни нағыз бақытты, ырысты адам. Қысқартып айту түрлері — Сәду, Сәкен, Оқас.
СӘЛМЕН - иран тілінен — есейген, ер жеткен, үлкен.
СӘЛІМ - араб тілінен алынған сәлим — сау, бүтін, толық, аман - есен; нағыз, шын, табиғи, аман - сау; қарапайым, адал. Біріккен тұлғалы есімдер — Сәлімбай, Сәлімбек, Сәлімгерей.
СӘМЕН - иран тілінен — байлық, молшылық; күш, қуат, тәртіп, тыныштық.
СӘМЕТ – араб тілінен — мәңгілік, өмірлік, берік; бас ие, қожайын.
СӘМИ - араб тілінен — жоғары, биік, көтеріңкі, зор, асқар.
СӘРСЕНБІ - иран тілінен алынған шәһар — төрт + шәмбе — күн, төртінші күн, яғни бейсенбі, бейсенбі күні туған балаға қойылған есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Сәрсенбай, Сәрсенбек, Сәрсенәлі, Сәрсенғали, Сәрсенқан. Еркелетіп, ықшамдала қысқартылған түрлері - Сәрсек, Сәрсен, Сәрсекей, Сәркеш.
СӘТ - араб тілінен - сад — бақыт, құт, ырыс.
СӘТБАЙ - араб тілінен — құтты бала (бай).
СӘТЖАН – араб тілінен алынған сәт, иран тілінен алынған жан — бақытты, ырысты адам.
СӘТІМ – араб және қазақ сөздері қосылған — менің бақытым, құтым, ырысым.
СӘУІР - араб тілінен алынған — жыл мерзіміндегі екінші ай аты, сол айда туған бала. Біріккен тұлғалы есімдер — Сәуірбек, Сәуірқұл.
СЕЗІМ – жаңа есім - достық, адалдық, махаббат сезімдер балаға серік болсын деген қойылған есім.
СЕЙДАХМЕТ - араб тілінен алынған сейид — мырза, бастық, әмір + Ахмет, яғни әмір, бастық Ахмет.
СЕЙДӘЛІ - араб тілінен алынған сейид — мырза, бастық, әмір + ғали — жоғары, биік. Демек, жоғары, үлкен бастық, әмір. Синонимдері — Сейдәлі, Сейітқали.
СЕЙДУӘЛИ - араб тілінен алынған — мырзаның, бастықтың орынбасары, орындаушысы.
СЕЙДІЛДА, СЕЙДОЛЛА – араб тілінен алынған - мырза, орындаушы. Қысқартып айту түрлері — Сейдін, Сейділ, Сейдім.
СЕЙСЕНБАЙ - иран тілінен алынған се - үш, сенбі (шамбе) — күн + бай, яғни айдын үшінші күні туған балаға қойылған есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Сейсенбек, Сейсенби, Сейсенғали, Сейсенхан.
СЕЙІЛ - араб тілінен алынған - көктем мерекесі; халық серуені.
СЕЙІТМЕТ, СЕЙІТМӘМЕТ – араб тілінен алынған — мақтаулы, мақтауға лайық адам.
СЕЙІТ - араб тілінен алынған сейидь — мырза, бастық, әкім; құрметті. Құрделі тұлғалы есімдер — Сейітәлі, Сейітбаттал, Сейітбек, Сейітжан, Сейітмұрат, Сейітқожа, Сейіткерей, Сейітмұкамбет.
СЕЙФОЛЛА - араб тілінен алынған саифи — қылыштан өткір, кесіп түскіш + олла, алла - яғни қылыштай өткір перзент.
СЕКСЕНБАЙ - мұндай есім көбіне бала әкесі 80 жасқа келгенде туған балаға қойылады.
СЕМБАЙ - иран тілінен алынған шамбе + бай, яғни сенбі күні туған бала.
СЕМБІ - иран тілінен алынған шамбе — алтыншы күн, сөл күні туған балаға қойылған есім.
СЕНІМ - үміт, сенім.
СЕҢГІРБАЙ - көне түркі тілінен келген сеңгір - таудың биік төбесі + бай, бала таудай биік болсын деген мәнде қойылған есім.
СЕРӘЛІ - иран тілінен алынған сер, шер + әлі, ғали, яғни арыстан сияқты батыл. Еркелетіп айту түрі — Сертай.
СЕРҒАЗЫ - араб тілінен алынған - сер - басшы, бастық + араб тілінен алынған ғази — жауынгер; жауынгер, әскер, басшы.
СЕРҒАЛИ - иран тілінен алынған сер + араб тілінен алынған ғали; Басшы Ғали.
СЕРКЕ - қой бастайтын серке; ауыспалы мағынасы басшы, жетекші, көсем. Біріккен тұлғалы есім — Серкебай.
СЕРКЕБАЙ - (қараңыз: Байсерке).
СЕРІК - араб тілінен алынған шәрік — жолдас, серіктес. Біріккен тұлғалы есімдер — Серікбай, Серікбек, Серікқали, Серіктұр.
СЕРІКБОЛ - көптің серігі, досы бол деген тілекпен қойылған есім.
СИРАЖ - араб тілінен алынған - шырақ; жарық.
СОЛТЫБАЙ - араб тілінен алынған солдо — күш, өкім, билік; күшті, мықты; + бай. Демек, күшті, мықты адам.
СОМБЕЛ - белі мықты, күшті, балуан тұлғалы болсын деген тілекпен қойылған есім.
СҰЛТАН - араб тілінен — өкімет, билеуші, әкім. Біріккен тұлғалы есімдер — Сұлтанбай, Сұлтанбек, Сұлтанғали.
СҰЛТАНГЕЛДІ - дүниеге, өмірге билеуші әкім бала келді деген мәндегі есім.
СҰЛТАНМҰРАТ - бала сұлтан боп тілегіне, мұратына жетсін деген мағынаны білдіретін есім.
СҰҢҚАР - бала сұңқардай көреген, батыл болсын деп қойылған есім.
СҮГІР - көне түркі тілінен келген сукур — хабар.
СҮГІРБАЙ - көне түркі тілінен - бала білгір ғылымнан, өнерден хабары, білімі мол болсын деген тілекпен қойылған есім. Түрі — Сүгірбек.
СҮЙЕУ - ата - ана, туысқа тірек, таяныш болсын деп қойылған есім.
СҮЙІН - ырза болу, сүйіну, көңіл толу.
СҮЙІНБАЙ - көптің көңілі толсын, істеген ісіне разы болып сүйсінсін деген мәндегі есім.
СҮЛЕЙМЕН - көне еврей тілінде Шэломох — соломон — бейбіт, тыныш, қорғалған. Қысқартылып айтылу түрлері — Сүлей, Сүлейке.
СҮМБЕБАЙ - иран тілінен алынған сунба - мылтықтың сүмбесі. Бала сүмбедей тіптік, түзу, мүсінді, әдемі болып өссін деген тілекпен қойылса керек.
СҮНДЕТ - араб тілінен алынған суннэт — рәсім, әдет, дәстүр.
СҮТТІБАЙ - сүтке, жалпы аққа бай болсын деп қойылған.
СЫБАНҚҰЛ - бұл есімнің бірінші сыңары араб тілінен Шабан — тоқ, тойған; Бұл есімнің түбірі Сыбан, Шейбан, Шейбани, Шибан түрлерінде де кездеседі.
СЫДЫҚ - араб тілінен алынған седдик — шындық, растық, туралық; әрқашан тура айтушы; шыншыл, әділ.
СЫЛАН - көне түркі тілінен силан — тік, биік, сымбатты.
СЫМАҚ - иран тілінен алынған самеһ — жомарт, мырза.
СЫНДЫБАЙ - сымбатты, әдемі, көркем болсын деген тілекпен қойылған есім.
СЫРБАЙ - араб тілінен алынған сиер — өмірбаян, табиғи жаратылыс, өмірдегі жағымды іс әрекет.
СЫРҒАБАЙ - араб тілінен алынған сыр + ға қосымша + бай; яғни бала өнер - білім, ғылым құпиясын жете білсін, соны меңгерсін деген тілекпен қойылған есім.
СЫРҒАБЕК - сырға берік, мықты болсын деп қойылған есім.
СЫРЫМ - көне түркі тілінен - шыдам, шыдамды, төзімді.
СЫРМҰХАМБЕТ - көне түркі тілінен сыр - шыдам, төзім, ұстамды + араб тілінен алынған Мухаммет, яғни төзімді, шыдамды, ұстамды Мұхамбет. Дыбыстың өзгеру түрі — Сырымбет.