Қазақ халқының осындай ырымдары мен тиымдары
Салт-дәстүр
- Қазақ баланы санамайды және санын айтпайды.
- Қалжа жемеген әйелдiң баласы ынжық, болбыр, икемсiз болып өседi.
- Баланы бесiкке саларда ешкiм сөйлемейдi. Егер бiреу сөйлеп қойса, бала жылауық, өскенде өсекшi болады.
- Сәби шалқасынан жатып башайын тiстесе, оны “үйiрiн шақырып жатыр” деп ырымдайды. Яғни оның соңынан тағы бiр бала келедi деген ұғым бар.
- Сәбидiң қырқынан шыққанда қарын шашын алмаса – қарғысы қатты болады.
- Балаға қарғыс өтпеу үшiн оны үш кемпiрдiң бұтынан өткiзiп алады.
- Үйге кiрiп келе жатқан бала есiк алдына құлап қалса – үйге береке, ырыс, байлық келедi. Оны төрге апарып үш рет аунатады.
- Жүктi әйел шашын кессе – iштегi бала кемтар болып туады, бақыты кесiледi.
- Сәби шалқасынан жатып ұйықтаса – елге белгiлi азамат болып өседi, бүк түсiп ұйықтаса – уайымшыл, жiгерсiз болып шығады, етпетiнен жатып ұйықтаса – ойшыл болады.
- Балаға асық етiн мүжiтпейдi. “Алты жыл аш болсаң да, асық етiн мүжiме” деген бар.
- “Бойы өспей қалады” деп, жас балаға бұғана ұстатпайды.
- Қыздың басына ақ, қара орамал тартпайды. Ақ – жаулықтың, қара – қайғының белгiсi.
- Есiктiң тұтқасын жуған сумен көз тиген баланың бетiн, екi алақанын, екi табанын жуса, тәуiр болып кетедi.
- Қалы үлкейiп кетпесiн деп, қалымен туған балаға “Қалдыгүл, Қалдыбай” деп ат қояды.
- Әйел итке тас лақтырса – үйдiң ырысы кетедi, әйелдiң бағы қайтады.
- Аты сүрiншек болады деп балаға төстiң сүрiншегiн жегiзбейдi.
- Жеңiлтек болады деп қыз баланы қырқынан ерте шығармайды.
- Келiн атасы мен енесiнiң төсегiне отырмайды.
- Толғағы қатты болады деп екiқабат келiншекке толарсақ жегiзбейдi.
- Жас босанған әйел 40 күнге дейiн қолын суық суға малса – баласы тас бауыр болады.
- Бөбек мезгiлiнде еңбектемесе – оның бауырынан тағам толы табақ өткiзедi, сонда тез еңбектеп кетедi.
- Сәбидiң тiлi мезгiлiнде шықпаса – нағашысының үйiнен апарып, бiр қойды сойдырып, соның көтеншегiмен буындырады.
Пайдалы кеңес: Өкіл әке
Өкіл әке – бала отбасының перзентсіздігіне, жас адамның әкесіздігіне еш байланысы жоқ ара қатысты байлам. Үйлі - баранды елге танымал азаматқа қаны
Зейнеп апаның кеңестері
40 саны адамның жаратылысымен тікелей байланысты. Баланы не үшін қырқынан шығарады? 40 күн ана үшін де, бала үшін де қатерлі кезең болып саналады.
Отбасы, туыстық туралы мақал – мәтелдер
Өз жұрттың - күншіл, Нағашы жұрттың – сыншыл, Қайын жұрттың міншіл келеді.
Баланы қырқынан шығару
Нəресте үшін қауіпті деп саналатын 40 күн өткен соң, ата - ананың көңілі орнына түсіп, баланы қырқынан шығару қамына кіріседі.
Сәби, балаға қатысты ырым - тыйымдар
Бос бесікті шайқама Құран сөзін қайтала, білмесе жұрт айта ма? Әлі бала жатпаған, бос бесікті шайқама. Ғибрат сөз ұққанға, үйге кіріп, шыққанда. Өліп
Бояулы суыр
Бiр суыр адасыпты оттап жүрiп, Кез болды бiр ауылға көп қаңғырып. Ит қуалап тыққан соң иесiз үйге, Бояу толы шелекке кеттi кiрiп.