Қазақ сыншыларының жүйрік сынау үлгілері

Атбегілік арналары
Қазақ сыншыларының жүйрік сынау үлгілері
Жетінші сын. Боранбай бидің үлгісі (ХІХ ғасыр)
Боранбай би Қабанбай батырға мінгізетін тұлпар іздеп өзінің замандасы атақты бай Бұланбайға хат жазып Үмбетай жырауды жіберді. Сондағы Боранбай айтқан жүйріктің сыны:
Ат болсын ат болғанда елден ерек,
Мүсін - сыны ерекше болсын бөлек.
Өзі айтып Үмбетайға хат жаздырды,
Тапсырды осындай ат тауып бер деп.
Биіктігі өзіндей болсын,
Местігі өзімдей болсын.
Шапқанда екпінінен жел есіп,
Жүрісі Қазыбек бидің сөзіндей болсын.
Құлағы қамыстай болсын,
Еріні талыстай болсын.
Екі көзі ботаның көзіндей болсын,
Екі шекесінің арасы қарыстай болсын.
Қабағы бүркіттің қабағындай болсын,
Шықшыты бураның сағағындай болсын.
Жылқыңызда осындай бір тай бар шығар,
Мүсіні менің талабымдай болсын.
Жалы жібектей болсын,
Қасқа тісі күректей болсын,
Мойыны сұңғақ қаздай болсын,
Жігері бабына келген түлектей болсын.
Белдемесі қанатты болсын,
Жаясы жалпақ алапты болсын.
Бір көргендер үш көрерлік,
Ерекше сұлу жарақты болсын.
Сауыры құлындай болсын,
Кекілі балаға қойған тұлымдай болсын,
Егесте ердің серігі болар,
Өңі - түсі бірыңғай болсын.
Тұяғы жұмыр болсын,
Денесі шымыр болсын,
Қуғанды құтқармайтын,
Қайыспас тұғыр болсын.
Құйрығы төгіліп тұрсын,
Талданып сөгіліп тұрсын.
Самсаған қалың жорықта,
Мүсіні жұртқа көрініп тұрсын.
Тілерсегі төмен,
Екі бұты алшақ болсын,
Артынан қарағанда,
Алдыңғы төс сүйегі көрініп тұрсын.

жиған - терген
Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ
М. Әуезов атындағы ЖОББ мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
Павлодар қаласы
Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі