Халықтардың ұлы қоныс аударуы

Ежелгі Қазақстан тарихы 6 сынып
Тақырыбы: Халықтардың ұлы қоныс аударуы

Сабақтың мақсаты:
Білімдік: Халықтардың ұлы қоныс аударуы, ғұн жорықтарының маңызы, тарихтағы ғұндардың орын туралы айта отырып, Аттиланың өміріне тоқталу, жан - жақты мәлімет беру.
Дамытушылық: Мемлекеттердің қалыптасуының алғы - шартын, оның белгілерін анықтай білуге дағдыландыру.
Тәрбиелік: Тарихи аңыз деректер негізінде балаларды ұлтжандылыққа тәрбиелеу, ірі саяси тұлғаны үлгі қылу.
Сабақтың әдісі: Ауызша баяндау, сұрақ жауап түрінде өткізу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың көрнекілігі: тірек - сызба, интерактивті тақта
Пәнаралық байланыс: Этнология, антропология, дүние жүзі тарихы

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі (2 минут)
А) Оқушылармен амандасу
В) Оқушылардың сабаққа қатысу деңгейін анықтау
С) Ынта - зейіндерін сабаққа аудару

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру (16 минут). Ғұндар тарихы. Ғұн мемлекетінің қалыптасуы тақырыбы бойынша сұрақтар мен тапсырмалар арқылы өтілген сабақты тексеру. Ол бойынша сынып 2 топқа «Қыран», «Сұңқар» бөлінеді.
1 - тапсырма: Кестені толтыр.
2 - тапсырма: Сызбаны толтыру.
3 - тапсырма: Сәйкестендіру (ауызша)
4 - тапсырма: Сөздерді толықтыру
5 - тапсырма: Анаграмма құру (ауызша).
6- тапсырма: Тест (ауызшы)

1. Б. з. б. 206 жылы Мөде шаньюй кімдерді бағындырды?
a) Үйсіндерді.
b) Ғұндарды.
c) Византияны.
d) Қытайларды.

2. Қытай императорлары ғұндар шабуылынан қалай қорғанды?
a) Ұлы Қытай қабырғасын тұрғызды.
b) Елді дуалмен қоршады.
c) Рим әскерлерін жалдады.
d) Салық төледі.

3. Ғұндардың қоғамы неше руға бөлінді?
a) 24.
b) 25.
c) 14.
d) 15.

4. Жетісу мен оңтүстік Қазақстандағы тайпаларда моңғол тектес белгілердің пайда болуы кімдердің енуімен басталады?
a) Моңғолдардың.
b) Түркілердің.
c) Үйсіндердің.
d) Ғұндардың.

5. Қаңлылар мен солтүстік ғұндар арасындағы одақтың бұзылуының себебі неде?
a) Келісім уақытының бітуінде.
b) Қаңлылардың күштірек одақтас табуына байланысты.
c) Ғұндардың қаңлыларға бағынғысы келмегендігінде.
d) Қаңлылардың ғұндарға бағынғысы келмегендігінде.

6. Ғұндардың құқықтарының негізгі көзі не болды?
a) Қытай заңдары.
b) Салт.
c) Бабалар рухына табыну.
d) Шаньюйдің тілегі.

7. Қай тайпалардың көшуі «Ұлы көштің» басталуына әкеліп соқты?
a) Ғұндардың.
b) Үйсіндердің.
c) Қаңлылардың.
d) Сақтардың.

8. Берілгендердің қайсысы ғұндардың Еуропада пайда болуымен байланысты емес?
a) Еуропаның Рим езгісінен азат етілуі.
b) Халықтардың ұлы қоныстануы.
c) Тілдік топтағы өзгерістер.
d) Құл иеленушілік қоғамның ыдырауы.

9. Ғұндардың әскерінің негізін кімдер құрады?
a) Жалданбалы әскер.
b) Жаяу әскер.
c) Атты әскер.
d) Садақшылар.

10. Ғұндардың Еуропа елдеріне шабуылын кім басқарды?
a) Тоумын.
b) Мөде.
c) Чжи - Чжи.
d) Аттила.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру (15 минут):
Жоспар
1. Ғұндардың қазақ жеріне алғаш қоныс аударуы.
2. Ғұндардың жорықтарының маңызы.
3. Еділ патша.

1. Ғұндардың қазақ жеріне алғаш қоныс аударуы. Этникалық құрамы жағынан әр текті көшпелі тайпалардың Орталық Азиядан Қазақстан аумағы арқылы батысқа қарай жылжуы тарихта – «Халықтардың ұлы қоныс аударуы» деп аталады. Б. з. б. 55 жылы ғұн мемлекеті өзара ішкі тартыстар мен сыртқы қысымдардың әсерінен күйреуге ұшырап, оңтүстік және солтүстік ғұндар мемлекеті болып екіге бөлінеді. Мемлекеттің оңтүстік бөлігін Хуанхэ шаньюй, ал солтүстік бөлігін оның інісі Чжи - Чжи басқарды. Солтүстік ғұндардың ордасы Монғолияның солтүстік - батысындағы Қырғыз - Нұр көлінің маңына орналасады.