ойын сауық отауы
Неліктен әлемдегі ең ұзын өзендердің бірі ешқайда құймай жоғалып кетеді, сыры неде?
04.02.2025 59 0 Admin

Неліктен әлемдегі ең ұзын өзендердің бірі ешқайда құймай жоғалып кетеді, сыры

Бұл қызықты
Неліктен әлемдегі ең ұзын өзендердің бірі ешқайда құймай жоғалып кетеді, сыры неде?
Әлемде өзен рекордсмендер жетерлік: ең ұзын, ең суы мол, ең терең сияқты. Бірақ әлемде бір табиғи заңдылықты бұзатын және ешқайда құймайтын ерекше өзен бар. Бұлай болуы мүмкін ба? Өйткені өзен табиғаты бойынша бір жаққа ағуы керек — теңізге, мұхитқа немесе ең болмағанда көлге барып құйылып жатады. Ол ондаған шақырымға созылып, суы біртіндеп жоғалып, жерге сіңіп жоқ болып кетеді. Бұл табиғи парадокс па? Әлде мұның түсініктемесі бар ма екен? Қане, бірге анықтап көрейік.

Бұл өзеннің атауы Теджен немесе Герируд деп аталады.  Оның ұзындығы 1150 шақырым жуық. Ол Ауғанстанның орталық тауларынан теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте бастау алады. Өзен алғашында, ағыны жылдам, сарқырап ағады, ол шатқалдар мен жартасты аңғарлар арқылы өтеді. Алайда, төмен түсе отырып, өзен тау бөктері мен аңғарлар арасында айналып өтіп, тыныш сипатқа ие болады. Көп ұзамай Теджен Ауғанстан мен Иран арасын бөле отырып табиғи шекараға айналады. Бірақ оның жолы мұнымен бітпейді. Бірнеше шақырымнан кейін өзен тағы бір қазіргі Иран мен Түркіменстан арасындағы шекараға жетеді.

Бірақ Тедженнің өзенінің ең жұмбақ сәті оның соңы. Көптеген өзендерден айырмашылығы, ол теңізге немесе көлге барып  құймайды. оның орнына, Теджен оазисіне кіріп, Қарақұмның шөлді кеңістігін кесіп өтіп, өзен біржолата жоғалады. Оның суы ыстық күн астында буланып, суару арналары арасында кеуіп, біртіндеп құмда сіңеді.

Жойылып бара жатқан өзен
Бұл өзенде бір кездері толықсып бұрқырап су ағатын, бірақ қазір оның суы Түрікменстан шекарасына әрең жетеді. Не болып жатыр? Мұның себебі қарапайым: жылына шамамен 2,5 км3 суды құрайтын өзеннің барлық суы оның табиғи соңына жеткенге дейін бөлшектеледі. Сонымен қатар, өзен оның ағынын айтарлықтай өзгертетін бірқатар гидротехникалық құрылымдардан өтеді. Ең үлкендерінің бірі 2016 жылы пайдалануға берілген Ауған Сальма бөгеті. Ол егістіктерді суару және электр энергиясын өндіру үшін қолданылады, бұл бөгет су көлемін айтарлықтай азайтады. Содан кейін өзен ағысы Иран бөгеттерімен реттеліп, суды ауыл шаруашылығы мен ауыз су қажеттіліктеріне бағыттайды. Түрікменстанда су қоймалары мен каналдар жүйесі қалған ағындарды бақылайды. Суды үнемі каналдар арқылы алу арқылы оның арнасы таяз етеді, нәтижесінде топырақ тұзданады, ал өзен экожүйесі жойылу алдында тұр.

Қорытынды
Әлемде көптеген өзендер бар, бірақ Тедженнің тағдыры шынымен ерекше. Оның сулары құмда жоғалып кету үшін көптеген шақырым ағып өтеді. Бұл жай ғана географиялық ерекшелік емес, адамның өмір сүру үшін күресте табиғатты қалай өзгерте алатынының айқын мысалы. Сонымен қатар, Теджен — теңізге де, көлге де құймайтын әлемдегі ең ұзын өзендердің бірі. Ұзындығы 1150 шақырым болатын бүкіл жолда ол табиғи ресурстардың нәзіктігін және судың шексіз сыйлық емес, мұқият болуды қажет ететін өмірлік маңызды ресурс екенін еске салады. Егер ол ағып жатқан елдер өздерінің қажеттіліктері мен экожүйені сақтау арасындағы тепе-теңдікті таппаса, өзен біржола жоғалып кетуі мүмкін. Адам бұл жоғалтудың алдын ала ма, әлде Теджен табиғи байлықты жоғалтудың тағы бір символы бола ма? Бұл сұрақтың жауабы әл белгісіз.

Шарын шатқалы: тарихы, қалыптасуы және қызықты мәліметтер Шарын шатқалы: тарихы, қалыптасуы және қызықты
Шарын шатқалы – Қазақстанның ең керемет табиғи ескерткіштерінің бірі. Ол Алматы облысында, Іле Алатауының шығысында, Шарын өзенінің бойында
Каспий теңізі туралы қызықты фактілер Каспий теңізі туралы қызықты фактілер
Каспий теңізі – әлемдегі ең үлкен тұйық су айдыны және географиялық жағынан теңіз бен көлдің аралығындағы ерекше су қоймасы.
Тамырдан тұрғызылған көпір қайда бар? Тамырдан тұрғызылған көпір қайда бар?
Ондай көпір Үндістанның Мегхалия штатында бар. Ондағылар көпір салмастан, қолдан өсіреді екен. Ол үшін сағызды фикус ағашын егіп, кейін сол ағаштың
Тарихи түптөркін: Атасу, Атырау, Аягөз Тарихи түптөркін: Атасу, Атырау, Аягөз
Атасу – өзен, жұм. кенті, ауыл, ауд. орт. Жаңаарқа ауд., Қарағанды обл. Атасу өзенінің ұзындығы 184 км, алабы 5715 км2. Әуел баста осы атау өзенге,
Тарихи түптөркін: Арыс, Арқалық, Асы Тарихи түптөркін: Арыс, Арқалық, Асы
Арыс – Оңтүстік Қазақстан облысындағы ұзындығы 346 км, су алабы 13870 км2 ағынды өзен. Арысқа бірнеше өзен құяды. Олар: Ақсу – ұзындығы 130 км, алабы
Өзен Өзен
Таулардан өзен ағар сарқыраған, Айнадай сәуле беріп жарқыраған. Жел соқса, ыстық соқса бір қалыпта, Аралап тау мен тасты арқыраған.
Пікірлер (0)
Пікір білдіру
Ақпарат
Қонақ,тобындағы қолданушылар пікірін білдіре алмайды.
×