Әр түрлі өлеңдер

Сиқырлы светофор
Кереметі керемет,
Үш көзі бар алып бір.
Сиқыр сәуле себелеп,
Түрлі түспен жанып тұр,
Жолдың қиылысына
Орнатты оны апарып.
Жанады ол, Тұсына
Барса көлік тақалып.
Светофор бәріне,
Бағыт сілтеп тұрады.
Мінеді ол кәріне,
Жанса қызыл шырағы.
Қыбырлатпай бір адым,
Көліктерді топтайды.
Жарты минут ұлы ағын
Тыныстайды, тоқтайды.
Сары көзі жанғанда –
Шоферға ең керегі:
«Қозғалуға қамдан да,
Дайын тұрғын» дегені.
Жасыл көзі жанғанда,
Ең үлкені төменгі:
«Еш нәрсеге алданба,
Тура жүргін» дегені.

Оң жақ жасыл жанғанда,
«Оңға бұрыл» дегені.
Сол жақ жасыл жанғанда,
«Солға бұрыл» дегені.
Светофор тіліне,
Бағынбауға болмайды.
Тас қып байлап түбіне,
Жазалайды ондайды.
Шофер қаумы бүгінде,
Жол тәртібін біледі.
Светофор түбінде,
Ережемен жүреді.

Жаңбыр
Аспанда бұлт түйілді,
Жерде ойнатты құйынды
Табиғат отпен қол қойып,
Ақырып бұлтқа бұйырды
Жу егінді, бақшаны!
Көшедегі бас шаңды
Бұлт бұйрықтан аспады
Жаңбыр жауа бастады.

Көктем тойын бастады
Төнді балқып күн қызып,
Жылу алды көктен жер
Қардың астын су бұзып,
Есті жылы өкпек жел.
Күннен тұңғыш қызу ап,
Илеу бетін ашқаны,
Құмырсқалар құжынап
Көктем тойын бастады

Қарағай
Жаз жасылға оранған
Қыс та ән қосқан дауылға
Бір қарағай орманнан
Әкелінді ауылға.
Тақтай етіп тілді де,
Жонды ұста сүргілеп.
Төрімде енді тұр міне
Шкаф болып сырлы көк
Достарынан бақытты,
Өкіліндей орманның.
Құшағына алыпты
Көсемдердің томдарын

Тоқылдақ
Терезенің алдында
Терек жайды жапырақ,
Сау ма терек, ауру ма?
Қарап өтті тоқылдақ.
Морзе әліппесіндей
Құлағыма үн келді,
Ағаш оңай тесілмей
Шоқып берді бір жерді.
Көрдім де құрт жеп жатқанын
Шошыр деп жақын келмедім,
Сүйсініп менің айтқаным
Құтты болсын еңбегің!

Торғайлар
Қыс ортасы. Қар қалың.
Кей күні боран ақырып,
Түк көрсетпес, кей күні
Ақша қарын сапырып.
Жүні үрпиген торғайлар
Бүрісіп үн шығармай,
Қораларға тығылды,
Далаға еркін шыға алмай.
Ұйықтап тұрсақ бір күні
Боран, жел жоқ тып - тынық,
Тамшы ақты, қар еріп,
Жадырап тұр күн күліп.
У - шу болды торғайлар:
Келді – деп көктем тағы да.
Ұшып - қонып топталып
Шыйқылдасты жабыла.
Тұрғандай - ақ қыс естіп,
Қарды қайта қатырды.
Ішін тартып ақ боран
Жатыңдар, деп ақырды.
– Бізде жоқ қой календарь,
Деп екініп, қарасып,
Жүні үрпиген торғайлар
Жым - жырт болды, тарасып.

Ара
Терезе алды құлпырды
Қызыл, сары, көкала,
Шешек атты гүл түрлі,
Үйір болды көп ара.
Қызыға қарап тұрғанда
Шағып алды басымнан
Еңбекшіні қуам ба
Балын бізге тасыған!

Балабақша
1. Жетіге аяқ басқалы
Жетіге аяқ басқалы
Жүз жыл өткен сияқты.
Ұмыт бола бастады
Созған күндер
Құлақты.
Күнтізбенің биылғы
Бетін күнде аударам.
Менің туған күнімді
Ұмытты ма
Әлде анам?
Өтіп жатыр ретімен
Көктем жазға жалғасып.
Осындайда жетіден
Кетпедім бе
Әлде асып?
Қанша жүрем күтініп,
Бөкпенімді жеп текке.
Балабақты бітіріп,
Барсам деймін мектепке.

2. Таңертең
Ерте тұрғым келмейді,
Бірақ тағы тұрамын.
Көзім түкті көрмейді,
Естімейді құлағым.

Суды ағызып ақырын,
Жуған болам бетімді.
Кешегі көп ақылым
Кеміп қалған секілді.

Балабаққа бүгін де
Барғым келе қоймайды.
Жақсы көрем үйімде
Кейде жеке болғанды.
Бірақ үйден шығамын,
Қол ұстасып көкеммен.
Ашылып көз,
Құлағым,
Балабаққа жетем мен.

3. Кешкілікте
Біз ересек баламыз,
Аппақ жаға - жеңіміз.
Біріншіге барамыз
Биыл күзде көбіміз.
Кейде қызып қанымыз,
Қызарса да шекеміз,
Кешке қарай бәріміз
Ақылды бол кетеміз.

Тымырайып ондайда,
Қайта жымың қағамыз.
Сағат алты болғанда,
Шырт киініп аламыз.
Келсе бізді алуға
Апамыз не көкеміз,
Әлгілердің жанында
Жайраң қағып кетеміз.

4. Ерекше күн
Бүгінгі күн
Бір түрлі,
Түс сияқты,
Сиқырлы.
Өздігімнен ояндым
Қандырған соң ұйқымды.
Түс емесін білгенмен,
Түсіне алмай бірден мен,
Қарай бердім бөлмеме,
Көзім әбден үйренген.

Қалай екен мұнысы?
Неге күңгірт үй іші?
Қорқынышты көрінді
Қараңғы төрт бұрышы.

Ұшып тұрып
Мен жылдам
Жатқан жылы орнымнан,
Терезеге ұмтылдым,
Перде тұтқан торғыннан.

Шетін аштым перденің,
Тек ештеңе көрмедім.
Жаңбыр жауып тұр екен,
Байқағаным сол менің.

Болар мұндай
Күн сирек,
Жүрегім тұр дүрсілдеп.
Оятпаған болды ғой,
Бүгін үйде жүрсін деп.

Кім құмартар
Жауында
Балабаққа баруға.
Ойнап қана отырам
Мен әжемнің жанында.

Ерекше екен
Бүгін күн,
Деп қуана жымидым.
Жастығымды теңкиген
Жұдырықпен бір ұрдым.
Ұйқым бүгін қанды анық,
Қайтем жатып жайланып.
Жүгірдім үй ішінде,
Үстелді шыр айналып.

Дүңкілдетіп еденді,
Қарғып көрдім мен енді.
Тер шығарып,
Өзімше
Сергіттім сәл денемді.

Содан кейін жуынып,
Асықпастан киініп,
Соқпақ болып ойынды,
Алдым жеңді түрініп.

Тайбуырылдай ақылды
Ерттеп ағаш атымды,
Аттандым бір айқасқа,
Қысып қалып тақымды.

Асып туған батырмын,
Арыстанша ақырдым,
Қарсы келген дұшпанды
Шөпше шауып,
Жапырдым.

Жұрт ермесе соңыңнан,
Түк шықпайды ойыннан.
Сәлден кейін
Жалықтым
Тіпті батыр болудан.
Атым жатыр болдырып,
Мен отырмын ой қуып.
Терезенің түбінде,
Сыртқа қарап,
Телміріп.
Жаңбыр үнсіз себелеп,
Тынар емес,
Не керек!
Үйдің іші көңілсіз,
Болып кетті керемет.
Мына жаңбыр бірақ та
Жауа қоймас бір апта.
Көп ұзамай,
Ойнармыз
Асыр салып шуақта.
Айналаның бәрі бұлт,
Кеткендей үй тарылып.
Жылардай боп отырмын,
Бала бақты
Сағынып.

5. Аптаның аяғында
Бала бақтың тәртібін
Сақтадым мен алты күн.
Дәмді - дәмсіз бөкпеннің
Бәрін өзім жеп келдім.
Сапқа тұрып,
Салдым ән,
Құмарлығым бар бұған.
Қала сыртын көруге
Шықтым кеше сейілге.
Жуынуға
Күн сайын
Кеткен шығар бір сабын.
Өтті кілең қиын күн,
Көп шешініп,
Киіндім.

Түскі ұйқының қорлығын
Тағы көрдім
Мен бүгін.

Тәртіп сақтай бергеннен
Шаршап кетем кейде мен.

6. Демалыс
Қинамайды мені анам,
Бүгін үйде дем алам.
Тәртіп сақтау керек деп,
Жүгірмеймін дедектеп.

Ретін тауып мұндайда,
Болады бет жумауға.

Бүгін дәмсіз бөкпенді
Жемесең,
Түк етпейді.

Болады үйде жүргенде
Таза киім кимеуге.

Келген жоқпын мен үйге
Шығу үшін сейілге.

Түскі ұйқыны...
Қой әрі,
Түнде ұйықтасам болады.
Келдім екен үйіме,
Түсем ерке күйіме.

Ашық күн
Атамның баяғы
Жаралы аяғы
Жауынды күндері
Ауырып қалады.
Көрпесін жамылып,
Жатады сарылып.
Кенет күн ашылса,
Кетеді сауығып.
Кешкісін атамның
Қойнына жатамын.
Сипаймын ақырын
Сүттей ақ сақалын.
Таң атса күлімдеп,
Жүрегім дірілдеп,
Атама жүгірем:
– Күн ашық бүгін! – деп.

Ақыл тіс
1. Бауырым
Ауырған шамалы
Бір тісін тастады жұлғызып.
Тісіне күдікпен қарады,
Ой келіп өзіне бір қызық.
Дәрігер абайсыз суырып
Алды ма әлде ақыл тісімді,
Деп ойлап,
Мұқият жуынып,
Ақылсыз емесін түсінді.

Алфавитпен айтайық
Алфавитпен аттайық,
Айтқан тілді ал, күнім.
Алдыменен жаттайық
Аңдап жүру тәртібін.
Әдемі сен баласын, –
Әдептілік сақтайсың.
Әр көшенің арасын
Әсем жүріп аттайсың.
Барғын мейлі базарға,
Барғын мейлі мектепке,
Бар көлікті ал назарға,
Бұра тартып, шет кетпе.
В
Велосипед мініп ап,
Вираж жасау қауіпті.
«Волгаға» мін бір уақ,
«Волга» басар зауықты.
Гуілдейді машина,
Гулей есіп жолменен.
Гулеме сен асыға,
Гулесе де ол деген.
Ғаламат қой жол деген,
Ғылым – бүкіл тәртібі.
Ғарышта да ол деген
Ғажап досын, әр күні.
Д
Дұрыс жүргін көшеде,
Дедектеме, абайла.
Дауа ғой не десе де,
Дәл айтады ағайлар.
Егер бола қоймаса
Ешбір белгі бұрышта,
Ересекпен қолдаса,
Еріп өткен дұрыс та.
Ж
Жасыл сәуле жанғанда.
Жол ашық деп біле бер.
Жасқанба да алданба,
Жайраң қағып жүре бер.
З
Зердеңе сен құйып ал,
Зыр жүгірмей дәл бас та.
Зерек болсаң миы бар,
Зор көлікке жармаспа.
И
«Икарусқа» мінесің,
Инабатты баласың.
Именбестен жүресің,
Игі іске барасың.
К
Конькиде әсте қызық көп,
Конькиді теп ойлана.
Кейде тәртіп бұзып тек,
Көше үстінде ойнама.
Қ
Қиылысқа келгенде,
Қалма бекер оқталып.
Қызыл шамды көргенде,
Қарайлай тұр тоқталып.
Л
Лайықсыз десе де,
Ләңгі, рас, жаман - ау.
Ләңгі теуіп көшеде,
Лағып кетпе, балам - ау.
М
Мұздақ аса қауіпті,
Маңайларсың сақтанып.
Мақұлдап бос сауықты,
Масайрама мақтанып.
Н
Нағыз мықты баласың,
Нағыз құнтты баласың:
Нанға өзің барасың,
Нанды өзің аласың.
О
Ортасында көшенің
«О»- ға ұқсас орын бар.
Онда тұрсаң төзе біл,
Ойнамайтын болыңдар.
Өлеңдетіп өтем деп,
Өзіңді - өзің ұмытпа.
Өте бермей секеңдеп,
Өтер жерді құнытта.
П
Поезд жолдан өтерде,
Поезды күт, асықпа.
Пысықсынба бекерге,
Поезд тұр деп қашықта.
Реттеуші қолдарын
Ретімен қозғайды.
Реттейді ол бәрін,
Ретсіз қол созбайды.
Светофор – сенімді
Сүйенішің, серігің.
Сүйсең жүрген жеріңді,
Сыйламайды сені кім?
Троллейбус, трамвай
Түзу жолмен жүреді.
Тәртібін ел ұға алмай,
Түсіп қалай мінеді?
Ұзын көше жол деген,
Ұстай білгін сырды ұқ та.
Ұшқалаң боп сен деген
Ұрынбағын қырсыққа.
Үйден шықсаң көшеге,
Үнемі сен есіңе ал:
Үлкендер не десе де,
Үйрене бер, несі бар.
Ф
Фургон жүрген жерде сен
Футбол ойнын қой, бала.
Футболды жақсы көрмесең,
Футболды еш ойнама.
Х
Хоккей ойны дегенде,
Халық қарап қалмайды.
Хабар жетсе егер де,
Халық жолды аңдайды.
Ш
Шартарапта, шет елде
Шақ ереже баршаға.
Шындап белді бекемде,
Шалдықпа да шаршама.
Э
Экспресс тез жетпек,
Элеватор тұр биік.
Экспресс, тез жет деп,
Электр тұр нұр құйып.
Ю
Юра ағай жердегі
Ережемен танысты.
Содан кейін ерледі,
Шарлап шығып ғарышты.
Я
Я, достар, көшенің
Ережесін білмесең,
Теріс шығып есебің,
Таяқ жейсің күнде сен.

Қаладағы қыс
Қыстың аппақ қаламы
Ағартыпты қаланы.
Аялап жүр аяз кеп,
Ауладағы баланы.
Соғып үлкен ақ қала,
Соған мәз боп, шаттана,
Асыр сап жүр алаңда
Қар атысып топ бала.
Автобус тұр аялдап,
Адамдар жүр аяңдап.
Ақ мақтадай үлбірек
Парк, бульвар, сая бақ.

Қаладағы қыс
Қыстың аппақ қаламы
Ағартыпты қаланы.
Аялап жүр аяз кеп,
Ауладағы баланы.
Соғып үлкен ақ қала,
Соған мәз боп, шаттана,
Асыр сап жүр алаңда
Қар атысып топ бала.
Автобус тұр аялдап,
Адамдар жүр аяңдап.
Ақ мақтадай үлбірек
Парк, бульвар, сая бақ.

Бәйшешек
Еріді де соңғы қар,
Өзен тасып, су ақты.
Ойпаңдағы омбы қар
Қыс белгісі сияқты.

Көктем лебі тұр есіп,
Жапты жаңа гүл қырды:
Қар астынан дүр өсіп,
Бәйшешектер құлпырды.

Тұңғыш гүлін көктемнің
Аялап тұр көктен күн.

Тәтті қыс
Ау, балалар, балалар!
Айналаға қараңдар!
Биыл тәтті қыс болды,
Бұл бір сәтті іс болды.
Ақ бұлт бүркеп аспанды,
Шекер жауа бастады.
Сүтке салсақ, сәл мұздап,
Болды қардан балмұздақ.
Қамсыз қалмай бекерге,
Қарық болып шекерге,
Балмұздақты жинаңдар,
Достарыңды сыйлаңдар!
Көлдің беті – мармелад,
Әкел жинап, арбалап...
Ақ қанттай жарқырап,
Арайланған атырап.
Көкжиектен күлімдеп,
«Тыныш болсын күнің!» – деп
Күн қарап тұр анаша:
Бұл қыс қандай тамаша!

Біз мектепке барамыз
Аппақ, қыста,
Тынбай тыста
Қардан қала саламыз,
Көктемеде
Көктеулерде
Жас төлдерді бағамыз.
Сайран салып,
Рақаттанып,
Жазында дем аламыз.
Күзде жайнап,
Күліп - ойнап,
Біз мектепте барамыз!

Бес саусақ
Ал санайық санамақ,
Саусақтарға қарап ап
Кәне, кәне, санайық,
Санын біліп алайық?
Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу.
Қолымда сонда саусағым нешеу?
Мынау, мынау Басбармақ,
Санамақ содан басталмақ.
Мүйіз қалпақ басында,
Төрт серігі қасында.
Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу.
Қолымда сонда саусағым нешеу?
Қутыңдаған Сүк қолым,
Ебетейлі, мықты оным.
Бармақты басты тіреп,
Өзінің ісін біледі!
Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу.
Қолымда сонда саусағым нешеу?
Мынау, мынау Ортанқол.
Кішілерге қамқор қол.
Төртеуінің ағасы,
Білектің үлкен баласы.
Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу.
Қолымда сонда саусағым нешеу?
«Бәрін тегіс мақтап бол»,
Деп тұрсың ғой, Атжоқ қол
Орайласым – ортаншым.
Елгезексің жортасың.
Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу
Қолымда сонда саусағым нешеу?
Саусақтар күшін сынасақ,
Ойнақы, епті Шынашақ.
Еркелеп өскен кенжесі,
Қамқоршы оған өзгесі.
Қолымда сонда саусағым нешеу?
Біреу, екеу, үшеу, төртеу, бесеу.

Жау, жаңбыр
Жау - жау, жаңбыр, жау, жаңбыр
Жауған жаңбыр – жауған нұр

Жердің шаңы басылсын,
Гүлдің аузы ашылсын
Еккен егін көктесін
Бізге нанды көп берсін

Жау, жау!
Гүлденсін бау!