Байкал көлі: тарихы және қызықты фактілер

Байкал көлі: тарихы және қызықты фактілер

Байкал көлінің шығу тарихы

Байкал – планетадағы ең ежелгі, ең терең және ең таза көл. Оның жасы шамамен 25 - 30 миллион жыл, бұл оны Жердегі ең көне көлдердің біріне айналдырады.
Көлдің пайда болуы тектоникалық жарылысқа байланысты. Байкал – екі үлкен жер қыртысының тақтасы ажырап жатқан аймақта орналасқан, сондықтан оның түбі жыл сайын шамамен 2 см - ге кеңейіп келеді.
Ғалымдардың пайымдауынша, болашақта Байкал жаңа мұхиттың бастамасы болуы мүмкін.

Қызықты фактілер

1. Әлемдегі ең терең көл

• Оның ең терең жері – 1642 метр, бұл оны Жердегі ең терең тұщы су көліне айналдырады.

2. Жер бетіндегі тұщы судың 20%- ы осында

• Байкалдың суы өте таза және мөлдір, өйткені оны тазартатын ерекше микроорганизмдер бар.

3. Байкал суы ішсеңіз – өте таза

• Оның суында минералдар аз болғандықтан, зерттеушілер оны дистилденген суға теңестіреді.

4. Байкал – тіршілік мекені

• Мұнда 2600 - ден астам өсімдік пен жануар түрі кездеседі, оның ⅔ бөлігі – эндемикалық, яғни тек осы көлде ғана тіршілік етеді.
• Байкал нерпасы – әлемдегі тек тұщы суда өмір сүретін жалғыз итбалық түрі.

5.Көлдің «тірі» суы

• Байкал жыл сайын 1 мм - ге тереңдейді және жарылыстар арқылы кеңеюде.

6. Қыста Байкал ерекше көрініс алады

• Қаңтардан мамырға дейін көлдің беті мүлде қатып қалады, ал мұз көкшіл мөлдір болып көрінеді.
• Мұздың қалыңдығы кей жерлерде 2 метрге дейін жетіп, тіпті көлікпен жүруге болады!

7.Ежелгі халықтардың аңыздары

• Бурят халқы Байкалды «Киелі теңіз» деп атайды және оның рухы бар деп сенеді.

8.Байкалдың өз «айдаһары» бар ?

• Кейбір аңыздар бойынша, Байкал түбінде белгісіз тіршілік иелері мекендейді, ал кейбір саяхатшылар тіпті суға батқан кемелер мен құбылмалы көлеңкелер көргенін айтады.

Байкал көлінің флорасы мен фаунасы

Байкал – Жердегі ең бірегей экожүйелердің бірі, мұнда мыңдаған өсімдіктер мен жануарлар мекендейді. Олардың ⅔ бөлігі – эндемиктер, яғни тек осы көлде ғана кездеседі.

Фаунасы (жануарлар әлемі)

1. Байкал нерпасы – әлемдегі жалғыз тұщы су итбалығы

Бұл ерекше итбалық түрі тек Байкал көлінде тіршілік етеді.
Ғалымдар оның осында қайдан келгенін әлі толық түсіндіре алмайды, бірақ мұхиттардан Байкалға дейін жеткен деген болжам бар.
Нерпалар 40 жылға дейін өмір сүреді және 100 метр тереңдікке дейін сүңги алады.

2. Байкал балығының ерекше түрлері

Көлде 60 - тан астам балық түрі бар, олардың 15 - і эндемикалық.
Голомянка (мөлдір балық)
Бұл кішкентай балықтың денесі 30%- ға дейін майдан тұрады.
Ол 1000 метр тереңдікте өмір сүре алады!
Ғалымдар оның «ерігіш» екенін айтады – ол өлген соң біртіндеп суда ериді.
Омуль – Байкалдың басты символы
Омуль – Байкалдағы ең әйгілі балық.
Ол өте дәмді, сондықтан жергілікті халық оны балық шаруашылығының негізіне айналдырған.
Сиг, хариус, таймень
Байкалдың өзендері мен жағалауында осы балықтар көптеп кездеседі.

3. Байкал микроскопиялық тіршілігі – «су тазалағыштары»

Байкалдың суы ерекше таза болуының бір себебі – оның түбінде тіршілік ететін бактериялар мен омыртқасыздар.
Олар көлдегі барлық органикалық заттарды фильтрлеп, суды табиғи түрде тазартады.

Флорасы (өсімдіктер әлемі)

1. Байкал суасты балдырлары

Көлде 850 - ден астам өсімдік түрі бар.
Жасыл және қоңыр балдырлар көлдің экожүйесінде маңызды рөл атқарады – олар судағы оттегіні реттеп, жануарларға қорек болады.

2. Тайга ормандары

Байкалдың айналасын тығыз қылқан жапырақты ормандар қоршап жатыр.
Мұнда қарағай, балқарағай, шырша, самырсын сияқты ағаштар өседі.

3. Байкал флорасының сирек кездесетін өсімдіктері

Сібірлік бадамша – тек Байкал маңында өсетін ерекше бұта.
Байкал көкнәрі – тек осы өңірде кездесетін гүл.
Байкал шөптері – жергілікті халық емдік мақсатта қолданатын алтын тамыр, марал түбірі, аралия өседі.

Қорытынды

Байкал – табиғаттың ғажайыптарының бірі, оның тереңдігі, мөлдір суы мен ерекше тіршілігі оны ерекше етеді. Бұл көл Жердің «көк алмазы» деп аталып, мыңдаған жылдар бойы адамзатқа таңданыс сыйлап келеді. 
Байкал – табиғаттың ерекше зертханасы. Мұнда әлемнің басқа ешбір жерінде кездеспейтін тіршілік иелері бар, ал көлдің экожүйесі ғаламшардағы ең таза және бай биоәртүрліліктің бірі болып саналады.