Жұмбақ: Үй заттары
Мақал-мәтелдер
Жұмбақ: Үй заттары
Үйде жездем жатыр,
Жез белбауын орап жатыр.
Сыпырғыш
Күндіз бай,
Түнде кедей.
Жүк
Кіруге адам батпайды,
Затыңды аман сақтайды.
Сандық
Бір нәрсе төртпақтасып ұйықтап жатыр,
Қарнына көрінгеннің бәрін жұтар.
Адамзат қажеттісін іздегенде,
Қаңқ етіп ала ғой деп аузын ашар.
Әбдіре (кебеже, сандық)
Төрт бұрышты,
Бір ауызды.
Әбдіре (кебеже, сандық)
Дәмді - дәмді тағамдарды жинайды,
Қонақтарды көңілдене сыйлайды.
Дастархан
Мен көрдім бір теңізден темір қайық,
Әр пенде сол қайықты көруі лайық.
Үстіне түндігі жоқ үйді тігіп,
Кетеді риза болып барша халық.
Поднос, дастархан
Қараңғы үйде белін буған бек жатыр.
Сыпырғыш
Жалпақ бетті батыр,
Белін буып жатыр.
Сыпырғыш
Бес жерінен буынған,
Еңбек десе жұмылған.
Сыпырғыш
Бір итім қабаған,
Аузына темір жамаған.
Әбдіре, кебеже
Бір нәрсе төрт аяқты, екі басты,
Көтеріп адамзатты көңіл ашты,
Бір адым жерге өзі бара алмайды,
Аяғы болса - дағы қозғалмасты.
Кереует
Көп жерде кездеспейді осы шұбар,
Шұбарға мінген жанның бәрі құмар.
Жүк артып мінсе - дағы қанша оны,
Сонда да арықтамас ол жануар.
Кереует
Болғанда беті гүлді, асты сырлы,
Жинаған арасына жүн - жүбірді.
Төрт бұрыш, тоқсан жолды торқасымақ,
Халінше адамзатқа пайда қылды.
Көрпе
Бір нәрсе өзі жансыз керіледі,
Қампиып қарны торсық көрінеді.
Қсі бар және о - дағы таңғажайып,
Сабаса екі жақтап семіреді.
Құс төсек
Болғанда бір ауызға екі қақпақ,
Еркінде адамзаттың ашып, жаппақ.
Қаншалық өрнек - өрнек азық - ауқат,
Ішінде сол нәрсенің қойған сақтап.
Шкаф
Дүниеде бір қақпас бар құйған қыштай,
Ішінде түрлі аң жатыр іші пыспай.
Қапастан сол аңдарды шығарған соң,
Отырар құрмет етіп ұстай - ұстай.
Шкафтағы зат
Жайсам - жамшыдай,
Жисам - қамшыдай.
Шымылдық
Түнде түйедей,
Күндіз түймедей.
Шымылдық
Жайса - көлдей,
Жиса - жеңдей.
Шымылдық
Жатса - қояндай,
Тұрса - түйедей.
Шымылдық
Керегенің басында
Мақпал қоржын.
Тұтқыш
Аяғы жоқ, қолы жоқ,
Көйлегі көк, қарны тоқ.
Жастық
Кішкентай ғана мінтас,
Алып ұрсам сынбас.
Тұтқыш
Табан - табан, табан - ай,
Табаны жалпақ қоян - ай,
Көлеңкесі күмістен,
Күліп тұрған қоян - ай.
Айна
Қарап тұрсаң өзіне,
Сурет түсер көзіңе.
Ол суретің ұқсайды,
Дәл қазіргі кезіңе.
Айна
Басы жоқ, төрт аяқты, жансыз бір зат,
Құлағы жоқ, көзі жоқ, бейне бір ат.
Жүк артсаң әсте белі майыспайды,
Құйрық - жалсыз бұл өзі не қылған зат.
Үстел
Дөңгелек айналасы, үсті тегіс,
Табылар тарапынан түрлі жеміс.
Төртеуі ағайынды тату екен,
Олардан аулақ жүрер ұрыс - керіс.
Үстел
Төрт келінге бір орамал.
Үстел
Бір нәрсе ет жемейді, су ішпейді,
Үстінен оның, сірә, жан түспейді,
Шаршамас, белі талмас, сондай мықты,
Тұруға жалықпайды, беріспейді,
Міні жоқ, бойы сұлу болғанменен,
Таңырқап оны адам көріспейді.
Мінезі сол нәрсенің сондай жуас,
Бір - бірін бөтен малдай тебіспейді,
Жұмысын салтаң мініп бітірмесе,
Жегуге арба шана көніспейді,
Орындық
Адам жоқ, салмақ салмаған,
Орны жоқ, кезіп бармаған.
Тізе бүкпей әлі тұр,
Сонда да таяғы талмаған.
Орындық
Бар екен бір асыл зат белін буған,
Қаншама жиренбейді лас судан.
Жаны жоқ, кеудесінде болса - дағы,
Қалмайды көп жиылған ұлы дудан.
Шылапшын
Өзі кірді ашады,
Суға салсам қашады.
Сабын
Бұдан кір қорқады,
Судан бұл қорқады.
Сабын
Дүниеде күйме көрдім төрт аяқты
Дөңгелек екі басы ай сияқты.
Төрт есік, мәткесі бар, уығы жоқ,
Үзік жоқ, туырлық жоқ, түндігі жоқ,
Құс төсек мамық жастық, біреу жатыр,
Көңілі уайымсыз жай сияқты.
Бесік
Бір жігіт үш белбеу байланады.
Бесік
Үйде жездем жатыр,
Жез белбауын орап жатыр.
Сыпырғыш
Күндіз бай,
Түнде кедей.
Жүк
Кіруге адам батпайды,
Затыңды аман сақтайды.
Сандық
Бір нәрсе төртпақтасып ұйықтап жатыр,
Қарнына көрінгеннің бәрін жұтар.
Адамзат қажеттісін іздегенде,
Қаңқ етіп ала ғой деп аузын ашар.
Әбдіре (кебеже, сандық)
Төрт бұрышты,
Бір ауызды.
Әбдіре (кебеже, сандық)
Дәмді - дәмді тағамдарды жинайды,
Қонақтарды көңілдене сыйлайды.
Дастархан
Мен көрдім бір теңізден темір қайық,
Әр пенде сол қайықты көруі лайық.
Үстіне түндігі жоқ үйді тігіп,
Кетеді риза болып барша халық.
Поднос, дастархан
Қараңғы үйде белін буған бек жатыр.
Сыпырғыш
Жалпақ бетті батыр,
Белін буып жатыр.
Сыпырғыш
Бес жерінен буынған,
Еңбек десе жұмылған.
Сыпырғыш
Бір итім қабаған,
Аузына темір жамаған.
Әбдіре, кебеже
Бір нәрсе төрт аяқты, екі басты,
Көтеріп адамзатты көңіл ашты,
Бір адым жерге өзі бара алмайды,
Аяғы болса - дағы қозғалмасты.
Кереует
Көп жерде кездеспейді осы шұбар,
Шұбарға мінген жанның бәрі құмар.
Жүк артып мінсе - дағы қанша оны,
Сонда да арықтамас ол жануар.
Кереует
Болғанда беті гүлді, асты сырлы,
Жинаған арасына жүн - жүбірді.
Төрт бұрыш, тоқсан жолды торқасымақ,
Халінше адамзатқа пайда қылды.
Көрпе
Бір нәрсе өзі жансыз керіледі,
Қампиып қарны торсық көрінеді.
Қсі бар және о - дағы таңғажайып,
Сабаса екі жақтап семіреді.
Құс төсек
Болғанда бір ауызға екі қақпақ,
Еркінде адамзаттың ашып, жаппақ.
Қаншалық өрнек - өрнек азық - ауқат,
Ішінде сол нәрсенің қойған сақтап.
Шкаф
Дүниеде бір қақпас бар құйған қыштай,
Ішінде түрлі аң жатыр іші пыспай.
Қапастан сол аңдарды шығарған соң,
Отырар құрмет етіп ұстай - ұстай.
Шкафтағы зат
Жайсам - жамшыдай,
Жисам - қамшыдай.
Шымылдық
Түнде түйедей,
Күндіз түймедей.
Шымылдық
Жайса - көлдей,
Жиса - жеңдей.
Шымылдық
Жатса - қояндай,
Тұрса - түйедей.
Шымылдық
Керегенің басында
Мақпал қоржын.
Тұтқыш
Аяғы жоқ, қолы жоқ,
Көйлегі көк, қарны тоқ.
Жастық
Кішкентай ғана мінтас,
Алып ұрсам сынбас.
Тұтқыш
Табан - табан, табан - ай,
Табаны жалпақ қоян - ай,
Көлеңкесі күмістен,
Күліп тұрған қоян - ай.
Айна
Қарап тұрсаң өзіне,
Сурет түсер көзіңе.
Ол суретің ұқсайды,
Дәл қазіргі кезіңе.
Айна
Басы жоқ, төрт аяқты, жансыз бір зат,
Құлағы жоқ, көзі жоқ, бейне бір ат.
Жүк артсаң әсте белі майыспайды,
Құйрық - жалсыз бұл өзі не қылған зат.
Үстел
Дөңгелек айналасы, үсті тегіс,
Табылар тарапынан түрлі жеміс.
Төртеуі ағайынды тату екен,
Олардан аулақ жүрер ұрыс - керіс.
Үстел
Төрт келінге бір орамал.
Үстел
Бір нәрсе ет жемейді, су ішпейді,
Үстінен оның, сірә, жан түспейді,
Шаршамас, белі талмас, сондай мықты,
Тұруға жалықпайды, беріспейді,
Міні жоқ, бойы сұлу болғанменен,
Таңырқап оны адам көріспейді.
Мінезі сол нәрсенің сондай жуас,
Бір - бірін бөтен малдай тебіспейді,
Жұмысын салтаң мініп бітірмесе,
Жегуге арба шана көніспейді,
Орындық
Адам жоқ, салмақ салмаған,
Орны жоқ, кезіп бармаған.
Тізе бүкпей әлі тұр,
Сонда да таяғы талмаған.
Орындық
Бар екен бір асыл зат белін буған,
Қаншама жиренбейді лас судан.
Жаны жоқ, кеудесінде болса - дағы,
Қалмайды көп жиылған ұлы дудан.
Шылапшын
Өзі кірді ашады,
Суға салсам қашады.
Сабын
Бұдан кір қорқады,
Судан бұл қорқады.
Сабын
Дүниеде күйме көрдім төрт аяқты
Дөңгелек екі басы ай сияқты.
Төрт есік, мәткесі бар, уығы жоқ,
Үзік жоқ, туырлық жоқ, түндігі жоқ,
Құс төсек мамық жастық, біреу жатыр,
Көңілі уайымсыз жай сияқты.
Бесік
Бір жігіт үш белбеу байланады.
Бесік
Жеке батыр - Сәкен Сейфуллин
Болыпты баяғыда Жеке батыр.... Тау бағып жатады екен тігіп шатыр. Бір күні қарауылда қалғып кетіп, Сол батыр бүгінгеше ұйықтап жатыр.
Жұмбақ: Киіз үй
Төбедегі көзінен, Күн сәулесі түседі. Бұрышы жоқ төрінен, Самал еркін еседі. Киіз үй
Жұмбақтар
Әй, керемет бір ит бар, Үй бағады, үрмейді. Аяғы жоқ жүрмейді, Ұрықсатсыз ол иттен Адам үйге кімейді. (Құлып)
Құстар қайтып барады
Жаз өмірін, мәз өмірін қысқартып, Бара жатыр, бара жатыр құс қайтып. Зымырайды менің бала кезімдей, Бір жалт етіп өте шыққан сезімдей.
Жүрек демін алғанда
Сандалғаны - ай санамның сан бөлініп, Тамырымда тулайды қан желігіп. Бара жатыр көлшіктер көлге айналып, Бара жатыр төбелер тау көрініп.