Қазақ ойшылдарының нақыл сөздері
Мақал-мәтелдер
Нақыл сөздер – халықтың немесе белгілі бір тұлғаның өмірден түйген ақыл-ойы мен тәжірибесін қысқа әрі нұсқа түрде жеткізетін өсиет-өнеге мазмұнындағы сөздер. Олар көбіне даналық, ізгілік, адалдық, еңбек, білім сияқты адамгершілік құндылықтарды насихаттайды.
Нақыл сөздердің ерекшеліктері:
1. Әл-Фараби (870–950)
Нақыл сөздердің ерекшеліктері:
- Қысқалық пен нұсқалық: Нақыл сөздер терең ойды аз сөзбен жеткізеді.
- Өмірлік тәжірибеге негізделген: Бұл сөздер күнделікті өмірден алынған сабақтардан туындайды.
- Тәрбиелік мәні: Олар адамға дұрыс бағыт беріп, жақсы қасиеттерді насихаттайды.
- Әмбебаптық: Нақыл сөздердің көпшілігі кез келген уақытта және жағдайда өзектілігін жоғалтпайды.
- Поэтикалық сипат: Кейде нақыл сөздер ұйқаспен немесе ырғақпен айтылып, есте сақтауға жеңіл болады.
1. Әл-Фараби (870–950)
- «Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек. Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы.»
- «Бақытқа жеткізетін еркін әрекет – адамның ізгілікті ісі.»
- «Ғылымды меңгеру үшін адамның ынтасы, табандылығы және сабырлығы қажет.»
- «Жетілген адам – әділдікті, ізгілікті серік еткен адам.»
- «Тәрбиесіз қолға түскен билік – адамзатты бұзатын күшке айналады.»
- «Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста, сонда толық боласың елден бөлек.»
- «Ғылым таппай мақтанба, ойнап босқа күлме.»
- «Егер де есті кісілердің қатарында болғың келсе, күніне бір мәртебе, болмаса аптасына бір, ең болмаса айына бір, өзіңнен-өзің есеп ал!»
- «Қайрат пен ақыл жол табар, Қашқанға да қуғанға.»
- «Сен де бір кірпіш дүниеге, кетігін тап та, бар қалан!»
- «Ақылмен ойлап білген сөз, Бойға жайлап енсін тез.»
- «Таза еңбек, адал жүрек – өмірдің сәні.»
- «Адамдық борышың – халқыңа еңбек қыл.»
- «Талап пен ақыл қатар жүрсе, адам өмірі гүлденеді.»
- «Ар түзер адамды, адам түзер заман.»
- «Ел боламын десең, бесігіңді түзе!»
- «Ұлы адамдардың еңбегі – мәңгілік тағылымның көзі.»
- «Адамның шыншылдығы – оның жүрегінің тазалығында.»
- «Өнер – халықтың қазынасы, ол ұрпақтан-ұрпаққа жалғасуы керек.»
- «Әдебиет – халықтың рухани азығы.»
- «Ұлттың болашағы – ана тілінде.»
- «Білім – байлықтың ең үлкені.»
- «Халықтың қуаты – тілінде.»
- «Оқыған адам ғана көзі ашық болады.»
- «Тіл – ұлттың жаны.»
- «Жастардың жаны таза, рухы биік болуы тиіс.»
- «Қазақтың тағдыры – жастардың қолында.»
- «Ұлтты сүю – ұлы парыз.»
- «Еңбекпен келген білім – өмірдің шырағы.»
- «Адам баласының ең асылы – ұрпаққа қалдырған мұрасы.»
- «Білімсіз адам – шамсыз үй.»
- «Досыңды ақылмен таңда, дұшпаныңды сабырмен жең.»
- «Ізгілік адамды биікке көтереді.»
- «Тіл – ақылдың өлшемі.»
- «Адамның қасиеті – оның істеген ісінде.»
- «Қазаққа қызмет етемін десең, білім ал!»
- «Еңбексіз істің нәтижесі болмайды.»
- «Баланың дұрыс тәрбиесі – ата-ана парызы.»
- «Өнер – өмірдің азығы.»
- «Білім – өмірді жақсартады, ал надандық – құлатады.»
- «Адамға ең керегі – адалдық пен еңбек.»
- «Тарихын білмеген ұлттың болашағы бұлыңғыр.»
- «Денсаулық – тіршіліктің негізі.»
- «Ұлттың мықтылығы – оның жастарының білімі мен санасында.»
- «Білімді ұлт қана өзгелермен тең бола алады.»
- «Оян, қазақ, ертеңіңді ойла!»
- «Азамат боламын десең, білімге ұмтыл.»
- «Еркін ел болу үшін ұрпақтың санасы тәуелсіз болу керек.»
- «Ұлттың еркіндігі – оның рухани байлығында.»
- «Қазақ жастары – елдің тірегі.»
Француз ойшылдарының нақыл сөздері
Француз нақыл сөздерінің тарихы – бұл француз халқының даналығы мен мәдениетін бейнелейтін рухани мұра. Олар ғасырлар бойы қалыптасып, фольклордан
Орыс ойшылдарының нақыл сөздері
Орыс нақыл сөздерінің тарихы – бұл орыс халқының өмір салты, дүниетанымы мен даналығының айнасы. Олар ғасырлар бойы қалыптасып, халықтың рухани
Қытай философтарының ұлағатты сөздері
Бұл жерден сіз Қытай ойшылдарының нақыл сөздерін таба аласыздар. Қытай халқы философтарға бай ел.
Қанатты сөздер: Қорқыт ата
Ұлдың күні күн емес – атадан мал қалмаса, Ата малы пұл емес – баста ақыл болмаса.
Нақыл сөздер
Әркім өз уақытын еңбегінің көлемімен өлшегені – ең дұрыс жол. (В.Г.Белинский) Тіршілік үшін тамақ қандай қажет болса, тән саулығы үшін еңбек те