Құлагер поэмасы. Толғану. Ілияс Жансүгіров өлеңдері.
Өлеңдер
Ілияс Жансүгіров өлеңдері
Құлагер поэмасы
Толғану
Тасқында, тау суындай, көңіл жыры,
Қазақтың сусындасын ойы — қыры.
Бұрқырат бұлағыңды кең далаңа,
Бастырмай шөпке — шарға тоқтап құры.
Далаңның той болғанда бүгін күні,
Жүйріктей бабындағы жүгір, міні;
Орай шап алдын, артын жиын жұрттың,
Жыр қыла бүгінгіні, бұрынғыны.
Шарықта шартарапқа қиял құсы,
Көңілдің кеп тұрғанда күнді алғысы.
Халқыңның қуанышын қанат қып қақ,
Қашан да қала берер ұяң кісі.
Қашаннан қазақ көшкен тарих көші,
Таланып жаудан, жұрттан жеткен осы,
Көсемі көш алдында басшы болып,
Бақыттың жайлауына қонған тұсы.
Шат көңіл, шадыман жұрт ақынысың;
Жүйріктің жұрт қуантқан жақынысың;
Баласың бақытты елге, түс майданға,
Халқыңның қайратысың, ақылысың.
Тілісің, теңіз көңіл, батылысың,
Өткір ой, сезгір сезім батырысың;
Желіндей қуаныштың жеделдей соқ,
Өлеңнің өзені бір сапырылсын.
Күйіндей домбыраның құлдырасын,
Суындай Алатаудың сылдырасын;
Сөздердің асыл, көркем тасын қала,
Ұйқасы өлеңімнің сыңғырасын.
Тегінде кәр құлақсың, сұңғыласың,
Сондықтан сұлу сөзді жыр қыласың.
Соғайын сөзімнен бір сұлу сарай,
Я көрсін, я көрмесін тұрғыласым.
Ұзаққа жүгіретін өрен жүйрік,
Секілді тыз етпеге қақпай күйбік,
Көсіліп өресі ұзақ поэмаға,
Жай тастап, кең құлаштап желдей жүйткіп.
Десе де «Бұл ақынның сөзін сүйдік»,
Десе де «Ақынымыз кетті жидіп»;
Тастай бер ортасына өз сөзіңді,
Ұлы ұрпақ, осы күні көпте билік.
Халқымның қуанышты бұлбұлымын,
Жұртымның жүйрігінің дүлдүлімін.
Көтеріп көптің көңілін күнде шауып,
Жүлде алар жұма сайын туды күнім,
Шат елдің шешенімін, даңғылымын,
Шыным сол, правом бұл, заңды мұным.
Астанам Алатаудан саңқылдасам,
Жетпей ме жер жүзіне жаңғырығым?
Бақ туын тұрғанда ұстап бүгін қазақ,
Көңілі судай тасып, оттай маздап..
Ескі күн елім көрген енді ойласам,
Көрінер кейде қорлық, кейде мазақ.
Соларды әдетім еді айту аздап,
Ескіге ендігі елдің кегін қозғап;
Ескі күн — елдің жылап өткен күні,
Ескі ән, күй сондықтан қалған боздап.
Ежелден ескеруші ем елдің сөзін,
Бұлақтың тазалауға тінтіп көзін.
Бар ма деп ашпаған сыр, айтпаған жыр
Құлақты қырға түріп жүрген кезім.
Ақтарып асыл сөздің алтын, жезін.
Салатын дүкеніме бар мінезім.
Ақтарған Арқа астын инженермін,
Ал, жұртым, керегіңе тұрса сөзім.
Өзгеге ұғындырмас өзі бұзбай,
Сыншыдан сақта құдай сортаң тұздай.
Шатасқан шалдуардан жиіркенем,
Елімнің ескісінен сөз айтқызбай.
Сапырған сырлы сөзді сар қымыздай,.
Заманның отырғам жоқ салтын бұзбай;
Асылын арамынан аршып алдым,
Қашаннан қазынаға халқымыз бай.
Құлагер поэмасы. Толғану. Ілияс Жансүгіров өлеңдері. жүктеу
Дереккөзі: http://old.adebiportal.kz
Ілияс Жансүгіров өмірбаяны, өлеңдері
Құлагер поэмасы
Толғану
Тасқында, тау суындай, көңіл жыры,
Қазақтың сусындасын ойы — қыры.
Бұрқырат бұлағыңды кең далаңа,
Бастырмай шөпке — шарға тоқтап құры.
Далаңның той болғанда бүгін күні,
Жүйріктей бабындағы жүгір, міні;
Орай шап алдын, артын жиын жұрттың,
Жыр қыла бүгінгіні, бұрынғыны.
Шарықта шартарапқа қиял құсы,
Көңілдің кеп тұрғанда күнді алғысы.
Халқыңның қуанышын қанат қып қақ,
Қашан да қала берер ұяң кісі.
Қашаннан қазақ көшкен тарих көші,
Таланып жаудан, жұрттан жеткен осы,
Көсемі көш алдында басшы болып,
Бақыттың жайлауына қонған тұсы.
Шат көңіл, шадыман жұрт ақынысың;
Жүйріктің жұрт қуантқан жақынысың;
Баласың бақытты елге, түс майданға,
Халқыңның қайратысың, ақылысың.
Тілісің, теңіз көңіл, батылысың,
Өткір ой, сезгір сезім батырысың;
Желіндей қуаныштың жеделдей соқ,
Өлеңнің өзені бір сапырылсын.
Күйіндей домбыраның құлдырасын,
Суындай Алатаудың сылдырасын;
Сөздердің асыл, көркем тасын қала,
Ұйқасы өлеңімнің сыңғырасын.
Тегінде кәр құлақсың, сұңғыласың,
Сондықтан сұлу сөзді жыр қыласың.
Соғайын сөзімнен бір сұлу сарай,
Я көрсін, я көрмесін тұрғыласым.
Ұзаққа жүгіретін өрен жүйрік,
Секілді тыз етпеге қақпай күйбік,
Көсіліп өресі ұзақ поэмаға,
Жай тастап, кең құлаштап желдей жүйткіп.
Десе де «Бұл ақынның сөзін сүйдік»,
Десе де «Ақынымыз кетті жидіп»;
Тастай бер ортасына өз сөзіңді,
Ұлы ұрпақ, осы күні көпте билік.
Халқымның қуанышты бұлбұлымын,
Жұртымның жүйрігінің дүлдүлімін.
Көтеріп көптің көңілін күнде шауып,
Жүлде алар жұма сайын туды күнім,
Шат елдің шешенімін, даңғылымын,
Шыным сол, правом бұл, заңды мұным.
Астанам Алатаудан саңқылдасам,
Жетпей ме жер жүзіне жаңғырығым?
Бақ туын тұрғанда ұстап бүгін қазақ,
Көңілі судай тасып, оттай маздап..
Ескі күн елім көрген енді ойласам,
Көрінер кейде қорлық, кейде мазақ.
Соларды әдетім еді айту аздап,
Ескіге ендігі елдің кегін қозғап;
Ескі күн — елдің жылап өткен күні,
Ескі ән, күй сондықтан қалған боздап.
Ежелден ескеруші ем елдің сөзін,
Бұлақтың тазалауға тінтіп көзін.
Бар ма деп ашпаған сыр, айтпаған жыр
Құлақты қырға түріп жүрген кезім.
Ақтарып асыл сөздің алтын, жезін.
Салатын дүкеніме бар мінезім.
Ақтарған Арқа астын инженермін,
Ал, жұртым, керегіңе тұрса сөзім.
Өзгеге ұғындырмас өзі бұзбай,
Сыншыдан сақта құдай сортаң тұздай.
Шатасқан шалдуардан жиіркенем,
Елімнің ескісінен сөз айтқызбай.
Сапырған сырлы сөзді сар қымыздай,.
Заманның отырғам жоқ салтын бұзбай;
Асылын арамынан аршып алдым,
Қашаннан қазынаға халқымыз бай.
Құлагер поэмасы. Толғану. Ілияс Жансүгіров өлеңдері. жүктеу
Дереккөзі: http://old.adebiportal.kz
Ілияс Жансүгіров өмірбаяны, өлеңдері
Әншіге - Ілияс Жансүгіров (1984 – 1938)
Өлеңге көңілің құмар, даусың жытар, Созылтып ән мұржасы созсаң зытар. Ән сүйгіш, жылы көңіл, сөзге таңсық Жылпыңдар жылы сөзді неге ұмытар?
Заман – Ілияс Жансүгіров
Зар, зар, зар, зар заман, Зарлатып өткен о заман. О заман кетсін өзімен, Күлдірген бізді бұ заман.
Бөбек бөлеу (Ана жыры) – Ілияс Жансүгіров
Бол - бол бөбек, бол бөбек, Бөлейін бері кел, бөбек. Бедерлі бесік, төрт есік, Төгілте салдым тор төсек.
Аяныш - Ілияс Жансүгіров
Өлең қурап, жер кеуіп, Су суалып, көл кеміп, Сай - саладан шөп кетті. Ағайын арзан, ел салқын, Қатын қайқаң, ер салқын, Кеңесті тастап көп кетті.
Қазақ қазынасы - Ілияс Жансүгіров
Қазақта қазына мол қазылмаған, Қағазға қасиеті жазылмаған. Қарусыз қазынасын қазған бар ма? Құр қолмен, құр даурықпен бажылдаған.
Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа
Көңіл құсы құйқылжыр шартарапқа, Адам ойы түрленіп ауған шақта. Салған ән — көлеңкесі сол көңілдің, Тактысына билесін ол құлаққа.