Ормандағы оқиға
Өлеңдер
Мұхтар Шаханов
Ормандағы оқиға
Көргендер де,
Көрмеген де арманда,
Ертеде бір той бопты, ұлым, орманда.
Қоқиқаз да, қарақұс та, қыран да,
Қара аю да, күшіген де, жылан да,
Қырғауыл да, қосаяқ та, зорман да,
Бас қосыпты сол маңда.
Қоян кепті қос құлағы ербеңдеп,
Тасбақа да орын тепті төрден кеп.
Сан орманның тамашасын тауысқан
Ән шырқады ала қанат сауысқан.
Жапалақ та ән шырқады толғана,
Кезек әзер жеткен кезде қарғаға,
Маңдайына алақанын жастана,
Тыңдаушылар қалғып кетті, масқара.
Қоян айтты:
- Қалай болған күнде де,
Ән кезегін ұсынған жөн Пілге де!
Бір тыңдаушы айқай салды:
- Немене?
Өнер шіркін, қара күшке көне ме?
Одан қайта Піл ағай
Тауға барып тасымай ма бөрене?
Бірақ жұрттың елең қылмай бұл сынын,
Піл ән салды бұлғаңдатып тұмсығын.
Тумады - ау деп ой сергітер байтақ ән,
Қалың қауым қалғып кетті қайтадан.
Осы сәтте Бұлбұл әнге басты бір,
Қарт тоғайдың елестетіп жастығын.
Мүлгіп кеткен тыңдаушы жұрт оянып,
Жанарынан ризалықпен шашты нұр.
Көпке дейін тежеу мүмкін болмады
Ұлан - асыр қуаныштың тасқынын.
- Өте орынды соғылды бұл шапалақ,
- Деп сөз алды тостаған көз жапалақ,
- Біз де өнерін қадірлейміз бұлбұлдың,
Бірақ аз - мұз шатағы бар құрғырдың,
қараңдаршы, бір қанаты қырқылған,
балақ жүні ұйпаланған, жыртылған,
Достарым - ау, жатқан жоқ па осында,
Бет қызартар үлкен істің былығы?
Қаршыға айтты:
- Доғар сөзді, тасынба,
Бұл өзіңдей пенделердің қылығы,
Онсыз, сірә, күн кеше ме майдалар?
Әйтсе - дағы бір сыр шерттің ойланар.
Мына сенің қанатың сау, ал содан,
Жұртқа қандай пайда бар?
Ауыр еді бұл сұрақтың салмағы,
Елдің көбі Қаршығаны қолдады.
Баз біреулер тұрып алды табандап
Бұлбұл әнін жерге соға жамандап.
Тек Қарақұс қалыс қалды...
Келмеді оның тіпті көзге түскісі.
Өнерінің құдіреті жағынан
Бұлбұл, сөзсіз, құс біткеннің күштісі.
Мақтар еді жарылып бір ағынан,
Ой шырмаған қызғаныш ит тағы бар.
Ал даттауға қорқатын ол Бұлбұлдың
Үлкен болашағынан.
Ормандағы оқиға
Көргендер де,
Көрмеген де арманда,
Ертеде бір той бопты, ұлым, орманда.
Қоқиқаз да, қарақұс та, қыран да,
Қара аю да, күшіген де, жылан да,
Қырғауыл да, қосаяқ та, зорман да,
Бас қосыпты сол маңда.
Қоян кепті қос құлағы ербеңдеп,
Тасбақа да орын тепті төрден кеп.
Сан орманның тамашасын тауысқан
Ән шырқады ала қанат сауысқан.
Жапалақ та ән шырқады толғана,
Кезек әзер жеткен кезде қарғаға,
Маңдайына алақанын жастана,
Тыңдаушылар қалғып кетті, масқара.
Қоян айтты:
- Қалай болған күнде де,
Ән кезегін ұсынған жөн Пілге де!
Бір тыңдаушы айқай салды:
- Немене?
Өнер шіркін, қара күшке көне ме?
Одан қайта Піл ағай
Тауға барып тасымай ма бөрене?
Бірақ жұрттың елең қылмай бұл сынын,
Піл ән салды бұлғаңдатып тұмсығын.
Тумады - ау деп ой сергітер байтақ ән,
Қалың қауым қалғып кетті қайтадан.
Осы сәтте Бұлбұл әнге басты бір,
Қарт тоғайдың елестетіп жастығын.
Мүлгіп кеткен тыңдаушы жұрт оянып,
Жанарынан ризалықпен шашты нұр.
Көпке дейін тежеу мүмкін болмады
Ұлан - асыр қуаныштың тасқынын.
- Өте орынды соғылды бұл шапалақ,
- Деп сөз алды тостаған көз жапалақ,
- Біз де өнерін қадірлейміз бұлбұлдың,
Бірақ аз - мұз шатағы бар құрғырдың,
қараңдаршы, бір қанаты қырқылған,
балақ жүні ұйпаланған, жыртылған,
Достарым - ау, жатқан жоқ па осында,
Бет қызартар үлкен істің былығы?
Қаршыға айтты:
- Доғар сөзді, тасынба,
Бұл өзіңдей пенделердің қылығы,
Онсыз, сірә, күн кеше ме майдалар?
Әйтсе - дағы бір сыр шерттің ойланар.
Мына сенің қанатың сау, ал содан,
Жұртқа қандай пайда бар?
Ауыр еді бұл сұрақтың салмағы,
Елдің көбі Қаршығаны қолдады.
Баз біреулер тұрып алды табандап
Бұлбұл әнін жерге соға жамандап.
Тек Қарақұс қалыс қалды...
Келмеді оның тіпті көзге түскісі.
Өнерінің құдіреті жағынан
Бұлбұл, сөзсіз, құс біткеннің күштісі.
Мақтар еді жарылып бір ағынан,
Ой шырмаған қызғаныш ит тағы бар.
Ал даттауға қорқатын ол Бұлбұлдың
Үлкен болашағынан.
Бұлбұлға - Сәбит Дөнентаев
Не гүл жоқ, не дауысыңды тыңдаушы жоқ, Бейнеті - босқа кеткен сорлы бұлбұл!
Есек пен сандуғаш - Спандияр Көбеев
Отырған сандуғашқа келді есек, Аузынан сөзі шығып кесек - кесек, — Әй, бұлбұл, сені әнші деп естіп едім, Сайрашы сынайын мен өзім естіп.
Тыныштық
Тып - тыныш боп тұратындай әманда, Тыныштықты ұқпай қалдым табанда. Табиғатта дөңбекшу жоқ, Діріл жоқ, Суретке бір түсетұғын адамдай
Есек пен бұлбұл
Тойған есек шөпті оттап маңайдағы Сонырқап шатқа кетті қай - қайдағы. Тентіреп өлкені өрлеп келе жатып, Жолықты бір бұлбұлға тоғайдағы.
Қойлыбайдың қобызы
Ертеде ел бар екен калын Найман, Қытайға қалың Найман қанат жайған. Қалың Найман ішінде Бағаналы, Қазақта бақсы асқан жоқ Қойлыбайдан.