Тіл тарихы: Жаңа грек тілі
Бұл қызықты
Тіл тарихы: Жаңа грек тілі
Константинополь қаласы жаулап алынғанмен, грек тілінің тарихы аяқталған жоқ. Грекия Осман империясының құрамында болған жылдары, яғни XV ғасырдан XVIII ғасырға дейін грек тілі сөйлесу тілі ретінде қолданылды. ХІХ ғасырдың басында Грекия тәуелсіз мемлекет болып жарияланды. Ал грек тілі қайтадан ресми жазба тілге айналды.
Алайда бұл кезеңде ежелгі жазу тілін қайта жаңғыртып, бұрынғыдай қолдану мүмкін болмады. Оның үстіне, ауызша тіл ежелгі жазба түрі қолданысқа енбеді. Грек тілі көптеген өзгеріске ұшырады. Сонымен қатар жаңа мемлекет ескі империяның ізбасары болған жоқ. ХІХ ғасырда жазба тілдің қос бірдей жаңа және бәсекелес формасы пайда болды.
Солардың бірі – dimotiki, яғни «танымал тіл». Ол қазіргі ауызекі грек тіліне ұқсас. Ал kathareuousa – «таза тіл» деп аталатын тағы бір түрі классикалық грек тілінің көптеген сөздері мен формаларынан құралған.
Аталған екі форма әдебиет саласында, мектептерде және ресми - іскерлік қатынаста ұзақ уақыт бойы бәсекелес болды. Тіл мәселесі кей кездері қарама - қайшылық тудырып, көбіне саясат тұрғысынан қарастырылды. Кафаревуса консерватив көзқарастармен, ал диномики радикал көзқарастармен байланысты болды. Хунта әскерлері енген сәттен бастап, кафаревусаның беделі төмендей түсті. 1967 жылы кафаревуса мектептерде міндетті пән болып бекітілді. Бірақ көп ұзамай хунта әскерінің жеңілуіне байланысты 1976 жылы димотики тілдің жалғыз ресми формасы ретінде жарияланды. Қазір де осы форма қолданылады. Димотикимен қатар, кафаревусаның ежелгі грек тілімен ұқсастығы көп. Екеуінің де негізі – грек тілі. Кафаревуса да 2500 жылдан астам уақыт бұрын пайда болған ежелгі грек алфавитіне негізделген.
Гректердің ана тіліне берген атауы мен өзгелер қолданатын сөздің арасында бір ерекшелік бар. Ағылшын тілінде тілді ежелгі және византиялық грек тілінен бөліп қарастыратын «қазіргі грек тілі» деген термин бар. Француз тілінде де дәл сондай «grec modern» деген термин бар. Ал немістер «Neugriechisch» деп айтады және тағысын тағы. Бірақ гректер «elliniki glossa» деген терминді пайдаланады. Ол – 2400 жыл бұрын Платон өмір сүрген кезеңде қолданыста болған эллиндік тіл. Қазіргі тілдің ежелгі тілден өзгеше екені бәріне мәлім. Дегенмен ежелден бір атауды пайдалану гректердің жалғастықты берік сақтайтындарын білдіреді.
әзірлеген
Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ
Ақсу қаласының №2 ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
Павлодар облысы
Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі
Константинополь қаласы жаулап алынғанмен, грек тілінің тарихы аяқталған жоқ. Грекия Осман империясының құрамында болған жылдары, яғни XV ғасырдан XVIII ғасырға дейін грек тілі сөйлесу тілі ретінде қолданылды. ХІХ ғасырдың басында Грекия тәуелсіз мемлекет болып жарияланды. Ал грек тілі қайтадан ресми жазба тілге айналды.
Алайда бұл кезеңде ежелгі жазу тілін қайта жаңғыртып, бұрынғыдай қолдану мүмкін болмады. Оның үстіне, ауызша тіл ежелгі жазба түрі қолданысқа енбеді. Грек тілі көптеген өзгеріске ұшырады. Сонымен қатар жаңа мемлекет ескі империяның ізбасары болған жоқ. ХІХ ғасырда жазба тілдің қос бірдей жаңа және бәсекелес формасы пайда болды.
Солардың бірі – dimotiki, яғни «танымал тіл». Ол қазіргі ауызекі грек тіліне ұқсас. Ал kathareuousa – «таза тіл» деп аталатын тағы бір түрі классикалық грек тілінің көптеген сөздері мен формаларынан құралған.
Аталған екі форма әдебиет саласында, мектептерде және ресми - іскерлік қатынаста ұзақ уақыт бойы бәсекелес болды. Тіл мәселесі кей кездері қарама - қайшылық тудырып, көбіне саясат тұрғысынан қарастырылды. Кафаревуса консерватив көзқарастармен, ал диномики радикал көзқарастармен байланысты болды. Хунта әскерлері енген сәттен бастап, кафаревусаның беделі төмендей түсті. 1967 жылы кафаревуса мектептерде міндетті пән болып бекітілді. Бірақ көп ұзамай хунта әскерінің жеңілуіне байланысты 1976 жылы димотики тілдің жалғыз ресми формасы ретінде жарияланды. Қазір де осы форма қолданылады. Димотикимен қатар, кафаревусаның ежелгі грек тілімен ұқсастығы көп. Екеуінің де негізі – грек тілі. Кафаревуса да 2500 жылдан астам уақыт бұрын пайда болған ежелгі грек алфавитіне негізделген.
Гректердің ана тіліне берген атауы мен өзгелер қолданатын сөздің арасында бір ерекшелік бар. Ағылшын тілінде тілді ежелгі және византиялық грек тілінен бөліп қарастыратын «қазіргі грек тілі» деген термин бар. Француз тілінде де дәл сондай «grec modern» деген термин бар. Ал немістер «Neugriechisch» деп айтады және тағысын тағы. Бірақ гректер «elliniki glossa» деген терминді пайдаланады. Ол – 2400 жыл бұрын Платон өмір сүрген кезеңде қолданыста болған эллиндік тіл. Қазіргі тілдің ежелгі тілден өзгеше екені бәріне мәлім. Дегенмен ежелден бір атауды пайдалану гректердің жалғастықты берік сақтайтындарын білдіреді.
әзірлеген
Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ
Ақсу қаласының №2 ЖОББ мектептің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
Павлодар облысы
Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі
Тіл тарихы: Грек алфавиті және диалект
Сапфо өлеңдерін Лесбос аралына тән эолик диалектісінде, ал Платон Афина қаласында тұрған жылдары аттик диалектісінде жазды.
Тіл тарихы: Барлық тіл тең дәрежелі ме?
Грек тілінің беделі жоғары, тұғыры биік болған дейміз. Сонда оның мәртебесі жүздеген жылдар бұрын қолданыста болған тілдерден де жоғары болды ма?
Тіл тарихы: Грек тілінің жаратылысы
Ақын, философ және ғалымдардың қолдануына байлданысты грек тілі көп өзгеріске түсті. Бұған дейін болмаған жаңа сөздер, сөз тіркестері және сөйлемдер
Тіл тарихы: Грек тілі және алфавиті
Бұл – осыдан 2600 жыл бұрын грек тілінде жазылған өлеңнің еркін аудармасы. Грек тіліндегі мәтіннен «мен» деген сөздің әйел адамды меңзеп тұрғаны
Тіл тарихы: Иероглифтер
Сына жазуларына интерпретация жасау оңай болмаған, өйткені кей символдар өз бейнесінің мағынасын, кейбірі сөздің дыбыстық бейнесін беруі мүмкін.
Үндіеуропа тобындағы тілдер
Алдыңғы тақырыпта талқыланған үш тіл тобы бір - біріне жақын емес. Кей тұстары бір - біріне ұқсайтындай болып көрінгенімен, топ ішіндегі тілдердей